299
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم

۱۲۲۳.الكافى: امام صادق عليه السلام هنگام خواندن كتاب خداوند عزّ وجلّ، اين دعا را مى‏خواند: «بار خدايا، اى پروردگار ما! تو را ستايش، كه تو در قدرت و سلطنت استوار ، يگانه‏اى. تو را ستايش ، كه تو در عزّت و كبريا ، برترينى و بر فراز آسمان‏ها و عرش بزرگى . اى پروردگار ما ! تو را ستايش ، كه تو در علم خويش ، خودكفايى، و هر صاحب علمى ، به تو نيازمند است. اى پروردگار ما! تو را ستايش ، اى فرو فرستنده آيات و قرآن بزرگ ! اى پروردگار ما! تو را ستايش ، از بهر آن كه حكمت و قرآن بزرگ و روشن را به ما آموختى.
خدايا ! پيش از آن كه ما به آموختن آن رغبت نشان دهيم، تو آن را به ما آموختى، و پيش از آن كه به سودمندى آن رغبت نماييم، آن را به ما ارزانى داشتى . بار خدايا! حال كه چنين بنده‏نوازى و فضل و بخششى و لطف و محبّتى به ما كردى و بر ما بى آن كه ما را در اين كار ، حركت و چاره‏گرى و قدرتى باشد، منّت نهادى - بار خدايا - ، خوش تلاوت كردن آن و حفظ نمودن آياتش را، و ايمان داشتن به متشابهاتش ، و عمل كردن به محكماتش را نيز محبوبِ ما گردان، و وسيله تأويل آن را، و راه‏نمايى و تدبيرش را ، و بينايى با نور آن را به ما عنايت فرما.
خدايا ! همچنان كه آن را شفايى براى دوستانت، و مايه بدبختىِ دشمنانت، و سبب كورىِ نافرمانانت، و روشنايى براى فرمان‏بردارانت فرو فرستادى - بار خدايا - ، آن را براى ما دژى در برابر عذابت، و نگهدارنده از خشمت، و جلوگير از نافرمانى‏ات ، و مصون دارنده از ناخشنودى‏ات، و راه‏نما به طاعتت قرار بده ، و نيز نورى براى آن روزى كه تو را ديدار مى‏كنيم تا در ميان خلقَت ، از آن نور بهره گيريم، و به وسيله آن، از صراط تو بگذريم، و به بهشتت راه يابيم.
خدايا! به تو پناه مى‏بريم از بدبختى در حمل آن، و بى توجّهى در به كار بستن آن، و انحراف از فرمان آن، و تجاوز از راه آن، و كوتاهى نمودن در حقّ آن.
خدايا! سنگينى آن را از ما بردار، و ما را مستوجب پاداش آن گردان، و سپاس‏گزارى از آن را به ما الهام فرما، و چنانمان قرار ده كه از آن ، نگهبانى و محافظت كنيم.
خدايا! ما را چنان قرار ده كه از حلال آن ، پيروى كنيم ، و از حرامش دورى نماييم، و حدود آن را برپا داريم، و فرايض آن را به جا آوريم.
خدايا! شيرينى تلاوت آن را، و كوشايى در پرداختن به آن را، و ترس در هنگام خواندن آن را، و قدرت به كار بستن آن در هر لحظه از شب و روز را روزىِ ما گردان.
خدايا! ما را از خواب به اندك آن ، كفايت كن، و در ساعت [مخصوص ]شب ، از خوابِ خفتگان بيدارمان كن، و در اوقاتى كه دعا مستجاب مى‏شود ، ما را از چرت ، بيدار گردان.
خدايا! براى دل‏هاى ما در برابر شگفتى‏هاى بى‏پايان آن (قرآن) ، تيزفهمى ، و در هنگام تكرار كردنش لذّت، و در وقت بازخوانى‏اش عبرت آموختن، و هنگام درك كردنش سودى آشكار ، قرار ده .
خدايا! به تو پناه مى‏بريم از نفوذ نكردن قرآن در دل‏هاى ما، و از اين كه آن را بالش خواب خود سازيم،۱ و پشت سرمان افكنيم، و پناه مى‏بريم به تو از اين كه دل‏هايمان در برابر اندرزهايى كه به ما دادى ، سخت باشد [و آنها را نپذيرند].
خدايا! ما را از آيات گوناگون آن ، بهره‏مند ساز، و به مَثَل‏هايى كه در آن آورده‏اى ، متذكّر گردان، و به بركت تأويل آن ، بدى‏ها را از ما بزداى، و پاداش نيكى‏هاى ما را دو چندان ساز ، و به پاداش آن ، درجات ما را بالا ببر، و پس از مردن ، آن را مايه شادمانى ما قرار ده.
خدايا! قرآن را براى ما توشه‏اى قرار ده كه در هنگام ايستادن در برابرت [در قيامت‏] ، بِدان ما را نيرو بخشى، و راهى روشن قرار ده كه از آن به سوى تو آييم، و دانشى سودمند كه به وسيله آن ، نعمت‏هاى تو را سپاس گزاريم، و خشوع راستينى كه به وسيله آن ، نام‏هاى تو را به پاكى بستاييم؛ زيرا تو آن را حجّتى بر ما قرار دادى كه به وسيله آن ، بهانه را از ما گرفتى، و با فرستادن آن ، محبّتى به ما نمودى كه زبان ما از گزاردن سپاس آن ، ناتوان است.
خدايا! آن را براى ما سرپرستى قرار ده كه از لغزش ، نگاهمان دارد، و راه‏نمايى كه به كار نيك ، هدايتمان كند، و معاون و هدايتگرى كه از منحرف شدن ، بازمان دارد، و دستيارى كه در خستگى ، نيرويمان بخشد، تا اين كه ما را به بهترين آرزويمان برساند.
بار خدايا! آن را براى ما شفيعى در روز ديدار (قيامت) ، و سلاحى در روز ارتقا [ ى درجات‏]، و وكيل مدافعى در روز داورى، و نورى در روز تاريكى قرار ده ؛ روزى كه نه زمينى است و نه آسمانى ؛ روزى كه هر كوشنده‏اى پاداش كوشش خود را دريافت مى‏كند .
خدايا! آن را براى ما وسيله سيرابى در روز تشنگى قرار ده و نيز مايه رهايى در روز پاداش از آتش سوزانى كه به هر كس در آن سوزد و به شعله‏اش گرفتار آيد ، رحم نمى‏كند .
خدايا! آن را براى ما بُرهانى در ملأ عام، در آن روز كه اهل آسمان‏ها و زمين گرد مى‏آيند، قرار ده.
خدايا! منزلگاه‏هاى شهيدان ، و زندگى نيك‏بختان، و همرَهى با پيامبران را روزىِ ما كن . به راستى كه تو شنواى دعايى.

1.يعنى شب با آن بخوابيم و آن را نخوانيم و نيمه‏هاى شب به تلاوتش نپردازيم.


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم
298

۱۲۲۳.الكافي : كانَ أبو عَبدِاللَّهِ عليه السلام يَدعو عِندَ قِراءَةِ كِتابِ اللَّهِ عزّ وجلّ : اللَّهُمَّ رَبَّنا لَكَ الحَمدُ أنتَ المُتَوَحِّدُ بِالقُدرَةِ وَالسُّلطانِ المَتينِ ، ولَكَ الحَمدُ أنتَ المُتعالي بِالعِزِّ وَالكِبرياءِ وفَوقَ السَّماواتِ وَالعَرشِ العَظيمِ ، رَبَّنا ولَكَ الحَمدُ أنتَ المُكتَفي بِعِلمِكَ ، وَالمُحتاجُ إلَيكَ كُلُّ ذي عِلمٍ ، رَبَّنا ولَكَ الحَمدُ يا مُنزِلَ الآياتِ وَالذِّكرِ العَظيمِ ، رَبَّنا فَلَكَ الحَمدُ بِما عَلَّمتَنا مِنَ الحِكمَةِ وَالقُرآنِ العَظيمِ المُبينِ .
اللَّهُمَّ أنتَ عَلَّمتَناهُ قَبلَ رَغبَتِنا في تَعَلُّمِهِ‏۱ ، وَاختَصَصتَنا بِهِ قَبلَ رَغبَتِنا بِنَفعِهِ، اللَّهُمَّ فَإِذا كانَ ذلِكَ مَنّاً مِنكَ وفَضلاً وجوداً ، ولُطفاً بِنا ورَحمَةً لَنا وَامتِناناً عَلَينا مِن غَيرِ حَولِنا ولا حيلَتِنا ولا قُوَّتِنا ، اللَّهُمَّ فَحَبِّب إلَينا حُسنَ تِلاوَتِهِ وحِفظَ آياتِهِ ، وإيماناً بِمُتَشابِهِهِ ، وعَمَلاً بِمُحكَمِهِ ، وسَبَباً في تَأويلِهِ ، وهُدىً في تَدبيرِهِ وبَصيرَةً بِنورِهِ.
اللَّهُمَّ وكَما أنزَلتَهُ شِفاءً لِأَولِيائِكَ ، وشَقاءً عَلى‏ أعدائِكَ ، وعَمىً عَلى‏ أهلِ مَعصِيَتِكَ ، ونوراً لِأَهلِ طاعَتِكَ ، اللَّهُمَّ فَاجعَلهُ لَنا حِصناً مِن عَذابِكَ ، وحِرزاً مِن غَضَبِكَ ، وحاجِزاً عَن مَعصِيَتِكَ ، وعِصمَةً مِن سَخَطِكَ ، ودَليلاً عَلى‏ طاعَتِكَ ، ونوراً يَومَ نَلقاكَ نَستَضي‏ءُ بِهِ في خَلقِكَ ، ونَجوزُ بِهِ عَلى‏ صِراطِكَ ، ونَهتَدي بِهِ إلى‏ جَنَّتِكَ .
اللَّهُمَّ إنّا نَعوذُ بِكَ مِنَ الشِّقوَةِ في حَملِهِ ، وَالعَمى‏ عَن عَمَلِهِ ، وَالجَورِ عَن حُكمِهِ ، وَالعُلُوِّ عَن قَصدِهِ ، وَالتَّقصيرِ دونَ حَقِّهِ .
اللَّهُمَّ احمِل عَنّا ثِقلَهُ ، وأوجِب لَنا أجرَهُ ، وأوزِعنا شُكرَهُ ، وَاجعَلنا نُراعيهِ ونَحفَظُهُ .
اللَّهُمَّ اجعَلنا نَتَّبِعُ حَلالَهُ ونَجتَنِبُ حَرامَهُ ، ونُقيمُ حُدودَهُ ونُؤَدّي فَرائِضَهُ .
اللَّهُمَّ ارزُقنا حَلاوَةً في تِلاوَتِهِ ، ونَشاطاً في قِيامِهِ ، ووَجَلاً في تَرتيلِهِ ، وقُوَّةً فِي استِعمالِهِ في آناءِ اللَّيلِ وَ أطرافِ النَّهارِ .
اللَّهُمَّ وَاشفِنا مِنَ النَّومِ بِاليَسيرِ ، وأيقِظنا في ساعَةِ اللَّيلِ مِن رُقادِ الرّاقِدينَ ، ونَبِّهنا عِندَ الأَحايينِ الَّتي يُستَجابُ فيهَا الدُّعاءُ مِن سِنَةِ۲ الوَسنانينَ .
اللَّهُمَّ اجعَل لِقُلوبِنا ذَكاءً عِندَ عَجائِبِهِ الَّتي لا تَنقَضي ، ولَذاذَةً عِندَ تَرديدِهِ ، وعِبرَةً عِندَ تَرجيعِهِ ، ونَفعاً بَيِّناً عِندَ استِفهامِهِ .
اللَّهُمَّ إنّا نَعوذُ بِكَ مِن تَخَلُّفِهِ في قُلوبِنا ، وتَوَسُّدِهِ عِندَ رُقادِنا ، ونَبذِهِ وَراءَ ظُهورِنا ، ونَعوذُ بِكَ مِن قَساوَةِ قُلوبِنا لِما بِهِ وَعَظتَنا .
اللَّهُمَّ انفَعنا بِما صَرَّفتَ فيهِ مِنَ الآياتِ ، وذَكِّرنا بِما ضَرَبتَ فيهِ مِنَ المَثُلاتِ ، وكَفِّر عَنّا بِتأويلِهِ السَّيِّئاتِ ، وضاعِف لَنا بِهِ جَزاءً فِي الحَسَناتِ ، وَارفَعنا بِهِ ثَواباً فِي الدَّرَجاتِ ، ولَقِّنا بِهِ البُشرى‏ بَعدَ المَماتِ .
اللَّهُمَّ اجعَلهُ لَنا زاداً تُقَوّينا بِهِ فِي المَوقِفِ بَينَ يَدَيكَ ، وطَريقاً واضِحاً نَسلُكُ بِهِ إلَيكَ ، وعِلماً نافِعاً نَشكُرُ بِهِ نَعماءَكَ ، وتَخَشُّعاً صادِقاً نُسَبِّحُ بِهِ أسماءَكَ ؛ فَإِنَّكَ اتَّخَذتَ بِهِ عَلَينا حُجَّةً قَطَعتَ بِهِ عُذرَنا ، وَاصطَنَعتَ بِهِ عِندَنا نِعمَةً قَصَرَ عَنها شُكرُنا .
اللَّهُمَّ اجعَلهُ لَنا وَلِيّاً يُثَبِّتُنا مِنَ الزَّلَلِ ، ودَليلاً يَهدينا لِصالِحِ العَمَلِ ، وعَوناً هادِياً يُقَوِّمُنا مِنَ المَيلِ ، وعَوناً يُقَوّينا مِنَ المَلَلِ ، حَتّى‏ يَبلُغَ بِنا أفضَلَ الأَمَلِ . اللَّهُمَّ اجعَلهُ لَنا شافِعاً يَومَ اللِّقاءِ ، وسِلاحاً يَومَ الاِرتِقاءِ ، وحَجيجاً يَومَ القَضاءِ ، ونوراً يَومَ الظَّلماءِ ، يَومَ لا أرضَ ولاسَماءَ يَومَ يُجزى‏ كُلُّ ساعٍ بِما سَعى‏ .
اللَّهُمَّ اجعَلهُ لَنا رِيّاً يَومَ الظَّمَأِ ، وفَوزاً يَومَ الجَزاءِ مِن نارٍ حامِيَةٍ ، قَليلَةِ البُقيا عَلى‏ مَن بِهَا اصطَلى‏ ، وبِحَرِّها تَلَظّى‏ .
اللَّهُمَّ اجعَلهُ لَنا بُرهاناً عَلى‏ رُؤوسِ المَلَأِ يَومَ يُجمَعُ فيهِ أهلُ الأَرضِ وأهلُ السَّماءِ ، اللَّهُمَّ ارزُقنا مَنازِلَ الشُّهَداءِ ، وعَيشَ السُّعَداءِ ، ومُرافَقَةَ الأَنبِياءِ إنَّكَ سَميعُ الدُّعاءِ .۳

1.في المصدر : «تعليمه»، والصواب ما أثبتناه كما في مستدرك الوسائل والطبعة الاُخرى من المصدر.

2.الوسَنَ : أوّل النوم . وقد وَسِنَ يَسِنُ سِنةً (النهاية : ج ۵ ص ۱۸۶ «وسن» ) .

3.الكافي: ج ۲ ص ۵۷۳ ح ۱ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد سوّم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8827
صفحه از 442
پرینت  ارسال به