پیشگفتار
۱. در پیشگفتار کتاب قواعد کلامی توحید، مقصود از قاعده کلامی و فایده بحث از این قواعد و نیز پیشینه بحث آن، توضیح داده شد. در آنجا گفتیم که گزارههای هر علمی را میتوان به گزارههای پایه و غیر پایه، یا قواعد و مسائل، تقسیم کرد. مقصود از قاعده کلامی، گزارهای کلّی است که میتواند در تعداد قابل توجهی از مسائل مهم کلامی مبنا و دلیل قرار گیرد.
۲. قواعد کلامی را در یک تقسیم میتوان به قواعد مربوط به شناخت خدا و قواعد مربوط به شناخت افعال خدا تقسیم کرد. قسم اخیر به ابواب عدل، نبوّت، امامت و معاد مربوط میشود، اما بسیاری از این قواعد، مانند قاعده حُسن و قُبح عقلی، در همه این ابواب مورد استفاده قرار میگیرد. از اینرو، همه این قواعد در بخش افعال الهی قرار داده میشود.
۳. منظور از قواعد افعال الهی، قواعدی است که به افعال الهی، از حیث ارزشی، یعنی خوب و بد بودن افعال، مربوط میشود. از اینرو، قواعد مربوط به افعال الهی که بدون لحاظ جنبه ارزشی افعال و تنها با هدف توصیف فعلِ خداوند مطرح میشود، در بخش قواعد توحید بحث میشود، همانطور که قاعده «فاعلیت» و قاعده «خلق لا من شیْء» در ضمن قواعد توحید بحث شد. این شیوه با روش بحث متکلمان نیز هماهنگی دارد؛ زیرا آنان توصیف صفات فعلی خدا، مانند مرید، متکلم و جواد را در