۴ / ۱۷
نيكى به اسيران
قرآن
«اى پيامبر ! به كسانى كه در دست شما اسيرند، بگو: اگر خداوند، خيرى در دلهاى شما سراغ داشته باشد [و نيّات پاكى داشته باشيد]، بهتر از آنچه از شما گرفته شده، به شما مىدهد و شما را مىبخشد و خداوند، آمرزنده و مهربان است».۱
حديث
۱۸۱۶. الكافى ـ به نقل از معاوية بن عمّار ـ: از امام صادق عليهالسلام شنيدم كه در باره اين آيه: «اى پيامبر ! به كسانى كه در دست شما اسيرند، بگو: اگر خدا در دلهاى شما خيرى سراغ داشته باشد، بهتر از آنچه از شما گرفته شده، به شما عطا مىكند و شما را مىبخشايد»۲، فرمود: «در باره عبّاس و عقيل و نوفل نازل شد» و فرمود: «پيامبر خدا صلىاللهعليهوآله در روز بدر، از كشتن كسى از بنى هاشم و ابو البخترى۳ نهى فرمود. از اين رو، اينها را اسير كردند و پيامبر صلىاللهعليهوآله على عليهالسلام را فرستاد و فرمود: "ببين از بنى هاشم چه كسى اين جا [در بين اسيران] است".
على عليهالسلام بر عقيل بن ابى طالب ـ كه خداوند، چهرهاش را گرامى بدارد ـ گذشت و راهش را كج كرد. عقيل به او گفت: اى پسر مادرم ! نزد من بيا. به خدا سوگند كه جاى مرا ديدى. امير مؤمنان عليهالسلام نزد پيامبر خدا صلىاللهعليهوآله باز گشت و گفت: ابو الفضل۴ دست فلان كس [اسير]است و عقيل، دست فلان كس و نوفل بن حارث، دست فلان كس.
1.. انفال : آيه ۷۰ : « يَـأَيُّهَا النَّبِىُّ قُل لِّمَن فِى أَيْدِيكُم مِّنَ الأَْسْرَى إِن يَعْلَمِ اللَّهُ فِى قُلُوبِكُمْ خَيْرًا يُؤْتِكُمْ خَيْرًا مِّمَّا أُخِذَ مِنكُمْوَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ » .
2.. انفال : آيه ۷۰
3.. در مرآة العقول ج ۲۶ ص ۱۱۲ آمده است : «ابو البخترى ، همان عاص بن هشام بن حارث بن اسد است كه امان پيامبر صلىاللهعليهوآلهرا در آن روز نپذيرفت و كشته شد» . پس ، ضمير «اُسروا» به بنى هاشم بر مىگردد ، و ابو البخترى معطوف به «أحد» است ؛ چرا كه او از بنى هاشم نبود . پيامبر صلىاللهعليهوآله از كشتن او نيز نهى فرموده بود» .
4.. در مرآة العقول ج ۲۶ ص ۱۱۳ آمده است : «ابو الفضل ، كنيه عبّاس است» .