در اين هنگام، جبرئيل عليه‌السلام آن مرد را از [روى] اسبش پرت كرد و او به پشت افتاد. پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله برخاست و شمشير كشيد و روى سينه او نشست و فرمود: «اى غَورَث ! چه كسى تو را از چنگ من مى‌رَهاند ؟».
گفت: بخشندگى و كَرَم تو، اى محمّد !
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله از آن مرد، دست كشيد و او برخاست، در حالى كه مى‌گفت: به خدا سوگند كه تو از من، بهتر و گرامى‌ترى !۱
۱۷۹۸. امام رضا عليه‌السلام: پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله با نيروى نظامى، وارد مكّه شد و از اين رو، اهالى مكّه اسيرانى در دست او شدند ؛ امّا پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله آنها را آزاد كرد و فرمود: «برويد، كه شما آزاديد».۲
۱۷۹۹. سير أعلام النبلاء ـ به نقل از عمر [بن خطّاب] ـ: چون روز فتح شد و پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله به مكّه وارد گرديد، در پىِ صفوان بن اميّه و ابو سفيان بن حرب و حارث بن هشام فرستاد. من با خودم گفتم: اگر خدا، آنها را به چنگ من اندازد، مى‌دانم با آنها چه كنم. امّا پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله به آنان فرمود: «من، امروز به شما همانى را مى‌گويم كه يوسف به برادرانش گفت: «امروز، ملامتى بر شما نيست. خداوند، شما را ببخشايد و او مهربان‌ترينِ مهربانان است»۳». من [از اين كه چنان فكرى در فكرم گذشت و پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله به آنها چنان گفت] از پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله شرمنده شدم.۴
1.. نَزَلَ رَسولُ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله في غَزوَةِ ذاتِ الرِّقاعِ تَحتَ شَجَرَةٍ عَلى شَفيرِ وادٍ ، فَأَقبَلَ سَيلٌ فَحالَ بَينَهُ وبَينَ أصحابِهِ ، فَرَآهُرَجُلٌ مِنَ المُشرِكينَ ، وَالمُسلِمونَ قِيامٌ عَلى شَفيرِ الوادي يَنتَظِرونَ مَتى يَنقَطِعُ السَّيلُ ، فَقالَ رَجُلٌ مِنَ المُشرِكينَ لِقَومِهِ : أنَا أقتُلُ مُحَمّدا . فَجاءَ وشَدَّ عَلى رَسولِ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آلهبِالسَّيفِ ، ثُمَّ قالَ : مَن يُنجيكَ مِنّي يا مُحَمَّدُ ؟ ! فَقالَ : رَبّي ورَبُّكَ ! فَنَسَفَهُ جَبرَئيلُ عليه‌السلامعَن فَرَسِهِ فَسَقَطَ عَلى ظَهرِهِ ، فَقامَ رَسولُ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله وأَخَذَ السَّيفَ وجَلَسَ عَلى صَدرِهِ ، وقالَ : مَن يُنجيكَ مِنّي يا غورثُ ؟ ! فَقالَ : جودُكَ وكَرَمُكَ يا مُحَمَّدُ . فَتَرَكَهُ ، فَقامَ وهُوَ يَقولُ : وَاللّه‌ِ ، لَأَنتَ خَيرٌ مِنّي وأَكرَمُ الكافي : ج ۸ ص ۱۲۷ ح ۹۷ ، إعلام الورى : ج ۱ ص ۱۸۹ .
2.. إنَّ أهلَ مَكَّةَ دَخَلَها رَسولُ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آلهعُنوَةً ، فَكانوا اُسَراءَ في يَدِهِ ، فَأَعتَقَهُم وقالَ : اِذهَبوا فَأَنتُمُ الطُّلَقاءُ الكافي : ج ۳ص ۵۱۳ ح ۲ ، تهذيب الأحكام : ج ۴ ص ۳۸ ح ۹۶ .
3.. يوسف : آيه ۹۲ .
4.. لَمّا كانَ يَومُ الفَتحِ وأَرسَلَ رَسولُ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله إلى صَفوانَ بنِ اُمَيَّةَ وأَبي سُفيانَ وَالحارِثِ بنِ هِشامٍ ، قالَ عُمَرُ : فَقُلتُ :لَئِن أمكَنَنِي اللّه‌ُ مِنهُم لأعرفنَّهُم ، حَتّى قالَ رَسولُ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله : مَثَلي ومَثَلُكُم كَما قالَ يوسُفُ لاِءِخوَتِهِ : « لاَ تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُالْيَوْمَ يَغْفِرُ اللَّهُ لَكُمْ وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّ حِمِينَ » ، فَانفَضَحتُ حَياءً مِن رَسولِ اللّه‌ِ سير أعلام النبلاء : ج ۲ ص ۵۶۴ ، تاريخ دمشق : ج ۳ ص ۳۸۴ ح ۷۴۴ .
