به نيكى فرمان بده و از نابخردان، روى بگردان» و هنگامى كه پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله آنچه را خداوند به آن فرمانش داده بود، فرا گرفت [و رعايت نمود]، خداى متعال فرمود: «آنچه را پيامبر برايتان آورد، بگيريد و از آنچه باز داشت، باز ايستيد».
پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله به جبرئيل فرمود: «مقصود از عفو چيست ؟». او گفت: يعنى با آن كه از تو بريده است، بپيوندى و به آن كه محرومت كرده، ببخشى و از آن كه به تو ستم كرده، در گذرى. و چون پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله چنين كرد، خداوند به او وحى كرد: «به راستى كه تو داراى خويى بزرگ هستى».۱
۹۶. تفسير العيّاشى ـ به نقل از على بن نعمان، از كسى كه از امام صادق عليه‌السلام شنيده است ـ: [امام صادق عليه‌السلام فرمود:]«خداوند، پيامبر خود را تربيت كرد و فرمود: "اى محمّد ! «عفو پيشه كن و به نيكى فرمان بده و از نابخردان روى بگردان»۲". [خدا در اين آيه] فرمود: از ايشان [از زكات،]آنچه آشكار و برايشان آسان [و در توانشان]است، بگير. "عفو" يعنى ميانه».۳
۱ / ۳
واگذارى كار دين و امّت پس از ادب آموختن از خدا
۹۷. امام صادق عليه‌السلام: خداوند عز و جل پيامبرش را تربيت كرد و نيكو تربيتش كرد و چون ادب و تربيتِ او را به كمال رساند، فرمود: «به درستى كه تو داراى خويى بزرگ هستى».
آن گاه، كار دين و امّت را به او واگذار كرد تا بندگانِ او را تربيت و اداره كند. پس فرمود: «آنچه را پيامبر برايتان آورد، بگيريد و از آنچه شما را باز داشت، باز ايستيد»۴. پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله استوار [و
1.. إنَّ اللّه‌َ عز و جل أدَّبَ نَبِيَّهُ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله أحسَنَ الأَدَبِ فَقالَ : « خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ » ، فَلَمّا وَعَى الَّذيأمَرَهُ قالَ تَعالى : « مَا ءَاتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُواْ » .
فَقالَ لِجَبرَئيلَ عليه‌السلام : ومَا العَفوُ ؟ قالَ : أن تَصِلَ مَن قَطَعَكَ ، وتُعطِيَ مَن حَرَمَكَ ، وتَعفُوَ عَمَّن ظَلَمَكَ . فَلَمّا فَعَلَ ذلِكَ أوحَى اللّه‌ُ إلَيهِ : « إِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ » العُدد القويّة : ص ۵۲ ، الدّرّ النظيم : ص ۵۰۵ .
2.. اعراف : آيه ۱۹۹ .
3.. إنَّ اللّه‌َ أدَّبَ رَسولَهُ صلى‌الله‌عليه‌و‌آلهفَقالَ : يا مُحَمَّدُ ، « خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ » ، قالَ : خُذ مِنهُم ما ظَهَرَوما تَيَسَّرَ . وَالعَفوُ : الوَسَطُ تفسير العيّاشي : ج ۲ ص ۱۷۸ ح ۱۶۶۹ ، بحار الأنوار : ج ۹۶ ص ۸۴ ح ۴ .
4.. حشر : آيه ۷ .
