۱۶۳۰.معرفة السنن و الآثار ـ به نقل از شافعى ـ: پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله با اُكَيدر غسّانى ـ كه عربى نصرانى بود ـ، بر جزيه دادن مصالحه كرد و با مسيحيان نجران ـ كه عرب و غير عرب داشتند ـ نيز بر جزيه دادن مصالحه كرد، و با اهالى يمن كه ميان آنها نيز عرب و عجم بود، بر جزيه دادن مصالحه كرد.۱
۱۶۳۱. امام صادق عليه‌السلام: پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله اين گونه بود كه وقتى فرماندهى را از خود بر سپاهى گسيل مى‌كرد، او را نخست به پروا داشتن از خداوند عز و جل در باره خود و سپس در باره عموم يارانش دستور مى‌داد. پس از آن مى‌فرمود: «... و هنگامى كه با دشمنان مسلمانان رو به رو شديد، آنان را به يكى از اين سه چيز دعوت كنيد۲ و اگر خواسته شما را اجابت كردند، از آنان بپذيريد و دست بكشيد: [نخست،] آنان را به اسلام دعوت كنيد. پس اگر اسلام را پذيرفتند، از آنان بپذيريد و از ايشان دست بكشيد، و آنان را پس از اسلام آوردن، به هجرت فرا بخوانيد. اگر چنين كردند، بپذيريد و از آنان دست بكشيد ؛ ولى اگر نپذيرفتند كه مهاجرت كنند و سرزمين خود را ترجيح دادند و از ورود به سرزمين هجرت روى برتافتند، به منزله عرب‌هاىِ صحرانشينِ مسلمان خواهند بود و حكم آنان، همان است كه بر عرب‌هاى مسلمان صحرانشين جارى
1.. صالَحَ رَسولُ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله اُكَيدِرَ الغَسّانِيَّ ـ وكانَ نَصرانِيّا عَرَبِيّا ـ عَلَى الجِزيَةِ . وصالَحَ نَصارى نَجرانَ عَلَى الجِزيَةِوفيهِم عَرَبٌ وعَجَمٌ . وصالَحَ ذِمَّةَ اليَمَنِ عَلَى الجِزيَةِ وفيهِم عَرَبٌ وعَجَمٌ معرفة السنن و الآثار : ج ۷ ص ۱۴۰ الرقم ۵۵۵۲ ، السنن الكبرى : ج ۹ ص ۳۱۵ ذيل ح ۱۸۶۴۲ .
2.. در مرآة العقول ج ۱۸ ص ۳۵۶ آمده است : «شايد در اين ، نوعى مجازگويى باشد ؛ زيرا پذيرش هجرتِ تنها بدون اسلام و جزيه سودى ندارد» .
