667
گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله

عمير را فرستاد و وى در مدّتى كوتاه توانست شمار قابل توجّهى از مردم مدينه را مسلمان كند. آنان در سال بعد، يعنى سال سيزدهم بعثت، ۷۳ مرد و دو زن۱ را در ايّام حج به مكّه فرستادند و در عقبه ـ همان مكانى كه سال قبل با پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله در آن جا بيعت كرده بودند ـ، مجدّدا با ايشان بيعت كردند؛ امّا اين بار، محتواى پيمان آنان، آغاز يك حركت سياسى و نظامى بود.

اين بيعت، زمينه‌ساز هجرت پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله به مدينه گرديد. بر اساس گفته شمارى از مفسّران، آيه هفتم از سوره مائده و آيه پانزدهم از سوره احزاب، به اين بيعت، اشاره دارد.۲

۵. بيعت رضا

پس از هجرت پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله به مدينه، در سال دوم هجرى و پيش از جنگ بدر ـ كه نخستين درگيرى مسلمانان با كفّار قريش بود ـ، پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله هنگام حركت به سوى دشمن، از مسلمانان بيعت گرفت. اين بيعت، در حديثى از امام صادق عليه‌السلام، «بيعة الرضا» ناميده شده است.۳

۶. بيعت رضوان

اين بيعت در سال ششم هجرى در حديبيّه،۴ در سفرى كه پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله همراه جمعى از مسلمانان براى انجام مناسك عمره رفته بود، انجام گرفت. در پى جلوگيرى مشركان از ورود مسلمانان به مكّه، پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله ياران همراه خود را به اين بيعت فرا خواند. تعداد مسلمانان همراه پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله در اين سفر، از ۱۲۰۰ نفر تا ۱۵۲۵ نفر، گزارش شده است.۵

بر پايه برخى از گزارش‌ها، موضوع اين بيعت، مقاومت تا سر حدّ مرگ و در برخى،

1.. ر . ك : سيره پيامبر خاتم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله : ج ۶ ص ۲۸۱ ح ۳۹۶۴ .

2.. ر . ك : ص ۶۵۴ پانوشت ۱ و ۲ .

3.. ر . ك : ص ۶۵۸ ح ۱۵۵۸ .

4.. نام مكانى در دو فرسنگى مكّه ، و برخى در نُه ميلى مكّه گفته‌اند . و آن نام چاهى يا درختى خميده است كه در آن جا بوده و غزوه حديبيّه پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله در آن جا روى داد لغت‌نامه دهخدا: واژه «حديبيّه» .

5.. ر . ك : دانش‌نامه قرآن و حديث : ج ۱۶ ص ۴۲۷ شمار مسلمانان در بيعت رضوان .


گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله
666

۲. بيعت عشيره

نخستين بيعت آشكار و رسمى در تاريخ اسلام، «بيعت عشيره» است كه در سال سوم بعثت پس از نزول آيه «وَ أَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ؛۱ و خويشان نزديكت را اندرز ده» در روزى كه «يوم الدار»۲ ناميده شد، صورت گرفت. در اين روز، پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله به فرمان الهى، خواستار پذيرش اسلام و بيعت با او از سوى بنى هاشم شد و بر اساس احاديث شيعه و اهل سنّت، تنها امام على عليه‌السلام كه كم‌سن‌ترين افراد آن خاندان بود، با پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله بيعت كرد.۳

۳. بيعت نخست در عقبه

پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله پس از اعلام رسمى رسالت، فعّاليت‌هاى جدّى تبليغى خويش را آغاز كرد. اوج اين فعّاليت، در ايّام حج بود كه مردم از شهرهاى مختلف در مكّه حضور پيدا مى‌كردند. از جمله در سال يازدهم بعثت، پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله با شش تن از قبيله خزرج ـ كه در شهر مدينه ساكن بودند ـ ديدار و آنها را به اسلام دعوت نمود. آنها پس از پذيرفتن اسلام و بازگشت به مدينه، به تبليغ دين اسلام پرداختند. تبليغات پيگير آنها سبب شد كه گروهى از مردم مدينه اسلام را پذيرفتند و در سال دوازدهم بعثت، دوازده نفر از اهل مدينه به مكّه آمدند و در عَقَبه۴ با پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله ملاقات كردند و با ايشان بيعت نمودند و اين چنين، نخستين حركت سياسى براى تشكيل حكومت اسلامى آغاز شد.

اسعد بن زراره و عبادة بن صامت، برجسته‌ترين چهره‌ها در اين بيعت بودند.

۴. بيعت دوم در عقبه

نخستين بيعت كنندگان با پيامبر در عَقَبه، پس از بازگشت به مدينه، نامه‌اى به پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله نوشتند و از ايشان مُبلّغى درخواست كردند كه به آنها قرآن بياموزد. پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله، مصعب بن

1.. شعرا : آيه ۲۱۴ .

2.. از آن جا كه اين بيعت در خانه ابو طالب اتّفاق افتاد، به آن روز ، «يوم الدار واقعه خانه» گفته شده است .

3.. ر . ك : ص ۶۴۹ (سياست پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله در تأسيس حكومت و تداوم آن / دعوت از خاندان) .

4.. گردنه‌اى نزديك مِنا در مكّه در كنار جمره عقبه كه اكنون به صورت مسجدى متروك، مورد بازديد قرار مى‌گيرد .

  • نام منبع :
    گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، عبدالهادي مسعودي (مترجم)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    اتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20570
صفحه از 868
پرینت  ارسال به