دنياى معاصر مى‌توان نمودهاى ديگرى براى اين ادب زيبا يافت. براى نمونه، به گاه محاسبه كرايه حمل و نقل مى‌توان به راننده توصيه كرد مبلغى را كه دستگاه اعلام مى‌كند، با تقريب نقصانى به مسافر اعلام كند و از آن سو نيكوست مسافر مبلغ كرايه را با تقريب اضافى گِرد كند و بپردازد. يا مى‌توان به نانوايان توصيه نمود كه مقدار خمير معيّن شده براى هر نان را اندكى بيشتر بگيرند و يا كارمندان و كارگران، اندكى بيش از وقت معيّن خود، خدمت كنند.

در اين صورت، اين حديث مى‌تواند پيشنهاد دهنده راهى براى حصول اطمينان به پرداخت كامل حقّ طرف مقابل باشد ؛ گونه‌اى مقدّمه علمى كه براى عامل آن، يقين به اداى وظيفه‌اش را به ارمغان مى‌آورد و او را از امتثال امر و نهى قرآنى در اين باره مطمئن مى‌سازد.^۱

تبيين احاديث وزن كردن درهم^۱

در روزگار جاهلى و صدر اسلام، درهم، سكّه رايج و واحد پول برخى مناطق مانند جزيرة العرب و از جمله حجاز بوده است. درهم، وزن معيّنى از نقره و به شكل مدوّر بوده ؛ امّا به دلايلى مانند نبودِ حكومت مركزى در جزيرة العرب، اندازه و وزن آن در مناطق مختلف، با هم تفاوت داشته و با اندازه و شكل‌هاى گوناگونى در معاملات استفاده مى‌شده است. از اين رو، خريداران و فروشندگان به هنگام معامله، افزون بر دقّت در جنس درهم، وزن آن را نيز اندازه‌گيرى مى‌كردند و از برخى گزارش‌ها^۲

فهميده مى‌شود كه شخصى در بازار، مسئوليت اين كار را به عهده داشته است. اين شخص را «وزّان» مى‌ناميدند كه گويا با گرفتن اُجرت، اين كار را مى‌كرده است. خريدار پس از توافق با فروشنده بر سر قيمت، سكّه‌ها را به اندازه تقريبى بهاى جنس خريده شده، به وزّان مى‌داد تا او با وزن كردن، مقدار دقيق آنها را اعلام كند.

با توجّه به اين فضا، احاديث ياد شده در اين قسمت، در مقام بيان اين نكته اند كه نيكوست خريدار، پول و وجه معامله را وزن كند و اندكى بيشتر از اندازه دقيق وزن شده آن، به فروشنده بپردازد. اين توصيه مى‌تواند ناظر به گونه‌اى بخشش و گذشتن از حقّ خود براى آسانى و حليّتِ كامل معامله باشد. در اين صورت، همانند اين توصيه به فروشندگان مى‌شود كه به هنگام وزن كردن، جنس فروختنى را وزن كنند و كمى بيشتر به مشترى بدهند.^۳ در