517
گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله

شب‌زنده‌دارى است. پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله چون نماز عشا را مى‌خواند، فرمان مى‌داد آب و وسايل وضو و مسواكش را بياورند و بالاى سرش بگذارند و رويش را بپوشانند. سپس آن اندازه كه خدا مى‌خواست، مى‌خوابيد و سپس بر مى‌خاست و مسواك مى‌زد و وضو مى‌گرفت و چهار ركعت نماز مى‌خواند و سپس به مقدارى كه خدا مى‌خواست، مى‌خوابيد و آن گاه بر مى‌خاست و مسواك مى‌زد و وضو مى‌گرفت و چهار ركعت نماز مى‌خواند و اين را چند بار انجام مى‌داد تا نزديك صبح، سه ركعت نماز [شفع و وتر] را مى‌خواند و آن گاه دو ركعت نماز نشسته مى‌خواند، و هر گاه كه بر مى‌خاست، ديده‌اش را در آسمان مى‌چرخاند و آيات سوره آل عمران را مى‌خواند، از «در آفرينش آسمان‌ها و زمين» تا «خلف وعده نمى‌كنى»۱. آن گاه چون سپيده مى‌دميد، بر مى‌خاست و وضو مى‌گرفت و مسواك مى‌زد و به مسجد مى‌رفت و دو ركعت [نافله] نماز فجر را مى‌خواند و مى‌نشست تا نماز فجر را بخواند.۲

۱۲۶۱. صحيح البخارى ـ به نقل از ابن عبّاس ـ: در شبى كه پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله نزد [همسرش]ميمونه بود، در خانه او خوابيدم تا نماز پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله را در شب بنگرم. پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله ساعتى با خانواده‌اش به گفتگو نشست و سپس خوابيد. يك سوم يا پاسى از شب گذشته بود كه [بيدار شد و] نشست و به آسمان نگريست و اين آيه: «در آفرينش آسمان‌ها و زمين» را تا «خلف وعده نمى‌كنى» خواند. سپس برخاست و وضو گرفت و مسواك زد و آن گاه يازده ركعت نماز خواند و سپس بلال براى نماز، اذان گفت و پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله [در خانه] دو ركعت نماز [نافله صبح] خواند و بيرون

1.. آل عمران : آيه ۱۹۰ ـ ۱۹۴ .

2.. كانَ رَسولُ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله يَقومُ مِنَ اللَّيلِ مِرارا وذلِكَ أشَدُّ القِيامِ ، كانَ إذا صَلَّى العِشاءَ الآخِرَةَ أمَرَ بِوَضوئِهِ وسِواكِهِ ،فَيوضَعُ عِندَ رَأسِهِ مُخَمَّرا ، ثُمَّ يَرقُدُ ما شاءَ اللّه‌ُ ، ثُمَّ يَقومُ فَيَستاكُ ويَتَوَضَّأُ ويُصَلّي أربَعَ رَكَعاتٍ ، ثُمَّ يَرقُدُ ما شاءَ اللّه‌ُ ، ثُمَّ يَقومُ فَيَستاكُ ويَتَوَضَّأُ ويُصَلّي أربَعَ رَكَعاتٍ ، يَفعَلُ ذلِكَ مِرارا ، حَتّى إذا قَرُبَ الصُّبحُ أوتَرَ بِثَلاثِ رَكَعاتٍ ، ثُمَّ يُصَلّي رَكعَتَينِ جالِسا . وكانَ كُلَّما قامَ قَلَّبَ بَصَرَهُ فِي السَّماءِ ، ثُمَّ قَرَأَ الآياتِ مِن سورَةِ آلِ عِمرانَ : « إِنَّ فِى خَلْقِ السَّمَـوَ تِ وَالْأَرْضِ »إلى قَولِهِ : « لاَ تُخْلِفُ الْمِيعَادَ » .
ثُمَّ يَقومُ إذا طَلَعَ الفَجرُ ، فَيَتَطَهَّرُ ويَستاكُ ويَخرَجُ إلَى المَسجِدِ ويُصَلّي رَكعَتَيِ الفَجرِ ، ويَجلِسُ إلى أن يُصَلِّيَ الفَجرَ دعائم الإسلام : ج ۱ ص ۲۱۱ ، بحار الأنوار : ج ۸۷ ص ۲۲۶ ح ۴۰ .

گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله
516

۳ / ۳

شب‌زنده‌دارى در آخر شب

۱۲۵۸. صحيح مسلم ـ به نقل از عايشه، در بيان شب‌زنده‌دارى پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله ـ: در آغاز شب مى‌خوابيد و پايانِ آن را شب‌زنده‌دارى مى‌كرد.۱

۳ / ۴

چگونگى نماز شب پيامبر صلّی الله علیه و آله

۱۲۵۹. الكافى ـ به نقل از حلبى ـ: امام صادق عليه‌السلام فرمود: «پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله به هنگام نماز عشا، دستور مى‌داد كه ظرف آب و مسواكش را سرپوشيده كنار سرش قرار دهند. آن گاه آنچه خداوند خواسته [و مقدّر كرده]بود، مى‌خوابيد. سپس از خواب بر مى‌خاست و مسواك مى‌زد و وضو مى‌گرفت و چهار ركعت نماز مى‌گزارد و پس از آن مى‌خوابيد و پس از مدّتى بر مى‌خاست و مسواك مى‌زد و وضو مى‌گرفت و چهار ركعت نماز مى‌گزارد و بار سوم مى‌خوابيد و پس از اندكى تا نزديكى‌هاى صبح كه مى‌شد، بر مى‌خاست و نماز وَتر و دو ركعت نافله ديگر مى‌خواند». آن گاه امام صادق عليه‌السلام فرمود: «حقيقتا در [رفتار] پيامبر خدا براى شما سرمشقى است»۲.
گفتم: پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله در چه وقت، از خواب بر مى‌خاست ؟
فرمود: «يك سوم از شب گذشته» و در حديث ديگرى فرمود: «از نصف شب گذشته».۳

۱۲۶۰. امام صادق عليه‌السلام: پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله در شب، بارها [به عبادت] بر مى‌خاست و اين، سخت‌ترين

1.. كانَ يَنامُ أوَّلَ اللَّيلِ ويُحيي آخِرَهُ (صحيح مسلم : ج ۱ ص ۵۱۰ ح ۱۲۹ ، سنن النسائي : ج ۳ ص ۲۱۸) .

2.. احزاب : آيه ۲۱ .

3.. إنَّ رَسولَ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله كانَ إذا صَلَّى العِشاءَ الآخِرَةَ أمَرَ بِوَضوئِهِ وسِواكِهِ يوضَعُ عِندَ رَأسِهِ مُخَمَّرا ، فَيَرقُدُ ما شاءَ اللّه‌ُ ،ثُمَّ يَقومُ فَيَستاكُ ويَتَوَضَّأُ ويُصَلّي أربَعَ رَكَعاتٍ ، ثُمَّ يَرقُدُ ثُمَّ يَقومُ فَيَستاكُ ويَتَوَضَّأُ ويُصَلّي أربَعَ رَكَعاتٍ ، ثُمَّ يَرقُدُ حَتّى إذا كانَ في وَجهِ الصُّبحِ قامَ فَأَوتَرَ ، ثُمَّ صَلَّى الرَّكعَتَينِ ، ثُمَّ قالَ : « لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِى رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ » .
قُلتُ : مَتى كانَ يَقومُ ؟ قالَ : بَعدَ ثُلُثِ اللَّيلِ .
وقالَ في حَديثٍ آخَرَ : بَعدَ نِصفِ اللَّيلِ الكافي : ج ۳ ص ۴۴۵ ح ۱۳ ، منتقى الجمان : ج ۱ ص ۴۵۰ .

  • نام منبع :
    گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، عبدالهادي مسعودي (مترجم)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    اتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 21148
صفحه از 868
پرینت  ارسال به