43
گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله

سارَ وَ اللّه‌ِ فيهِم بِسيرَةِ رَسولِ اللّه‌ِ يَومَ الفَتحِ.۱

به خدا سوگند كه در باره آنان به شيوه پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله در فتح مكّه، رفتار كرد.

عملى مستمر كه بر اثر مداومت شخص بر آن به صورت خُلق و خو در مى‌آيد، گاه «سيره»، گاه «سنّت» و گاه «اخلاق» معرّفى شده است، مانند عطر زدن پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله و....۲

آنچه در اين مجموعه مورد توجّه قرار گرفته است، استعمال واژه سنّت در احاديث گوناگون است. بيشتر متون حديثى، به «سنّت» به عنوان عمل مستحب و نيكو اشاره كرده‌اند. برخى از متون نيز افزون بر استحباب عمل، استمرار و دوام عمل در حيات پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله را بيان كرده‌اند. در موارد اندكى نيز سنّت در معناى واجب غير قرآنى به كار رفته است كه شناسايى آنها چندان مشكل نيست.

1.. الكافى : ج ۵ ص ۳۳ .

2.. ر . ك : ص ۲۱۳ (نمونه‌هايى از آنچه «سنّت پيامبران» ناميده شده است / عطر زدن) .


گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله
42

يكى از آن دو است. كدام يك مقدّم مى‌شوند؟ امام عليه‌السلام فرمود: شخص جنب غسل مى‌كند و غسل ميّت ترك مى‌شود ؛ زيرا غسل جنابت، فريضه است [و در قرآن ذكر شده است] و غسل ميّت، سنّت است [و در قرآن ذكر نشده است].

در باره وقوف در مشعر و وقوف در عرفه نيز اين سخن آمده است:

الوُقوفُ بِالمَشعَرِ فَريضَةٌ وَ الوُقوفُ بِعَرَفَةَ سُنَّةٌ.۱

وقوف در مشعر، فريضه و وقوف در عرفه، سنّت است.

۴. سنّت به معناى سبك رفتار

واژه «سنّت» گاه به معناى سيره و سبك رفتار است. در متون حديثى، عمل مستمر و هميشگى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله و اهل بيت عليهم‌السلام به عنوان سنّت، مطرح و بر پيروى از آن تأكيد شده است.

پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله با اشاره به خلق نيكوى خويش، برخى از رفتارهاى دائمى خود را يادآورى كرده و آنها را الگويى براى مسلمانان دانسته است:

خَمسٌ لا أدَعُهُنَّ حَتَّى المَماتِ: الأَكلُ عَلَى الحَضيضِ مَعَ العَبيدِ، وَ رُكوبىَ الحِمارَ مُؤكَفا، وَ حَلبُ العَنزِ بِيَدى، وَ لُبسُ الصّوفِ، وَ التَّسليمُ عَلَى الصِّبيانِ ؛ لِتَكونَ سُنَّةً مِن بَعدى.۲

پنج عمل است كه تا هنگام مرگ، آنها را ترك نخواهم كرد: غذا خوردن فروتنانه همراه بردگان، سوار شدن بر الاغ بى‌جهاز، دوشيدن شير گوسفندان با دستان خويش، پوشيدن لباس پشمينه و سلام كردن به كودكان، تا آن كه اين اعمال، روش و طريقه مسلمانان پس از من باشد.

سيره به معناى سبك رفتار، مواردى افزون‌تر از عمل مستمر را نيز در بر مى‌گيرد. مراد از سبك رفتار، گونه عمل است كه در موارد مشابه نيز تكرار مى‌شود و يا قابليت تكرار دارد، حتّى اگر استمرار فعلى هم نداشته باشد. امام زين العابدين عليه‌السلام در باره شيوه امير مؤمنان عليه‌السلام در جنگ جمل مى‌فرمايد:

1.. ر . ك : ص ۴۶ ح ۸ .

2.. ر . ك : ص ۳۹۹ ح ۹۵۶ .

  • نام منبع :
    گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، عبدالهادي مسعودي (مترجم)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    اتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 21403
صفحه از 868
پرینت  ارسال به