به راستى كه خداوند متعال، دوست مى‌دارد كه هر يك از شما وقتى كارى انجام مى‌دهد، آن را استوار (محكم) گردانَد.

زندگى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله نشان مى‌دهد كه همه كارهاى ايشان از اتقان و استحكام متناسب با آن كار، برخوردار بوده است.

۱۱. مداومت

يازدهمين اصل حاكم بر سيره نبوى، مداومت بر كار نيك و پيوستگى در آن است. محبوب‌ترين عبادت نزد پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله، عبادتى بود كه بتواند بر آن مداومت نمايد، هر چند اندك باشد.^۱ به بيان ديگر، پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله مايل نبود كه در كارهاى خير، افراط و تفريط كند. مثلاً يك شب زياد عبادت كند ؛ امّا شب ديگر بخوابد يا به اندكى عبادت اكتفا نمايد.

۱۲. پرهيز از تكلّف

دوازدهمين اصل حاكم بر سيره نبوى، پرهيز از تكلّف است. خداوند سبحان به پيامبر خود، دستور فرموده كه با صراحت اعلام كند كه او در شمار متكلّفان نيست:

«قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ.^۲

بگو: من از شما براى آن (رسالت)، هيچ مزدى نمى‌خواهم و من از متكلّفان نيستم».

پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله نيز اين مأموريت را به خوبى انجام داده است. در حديثى آمده كه ايشان مى‌فرمايد:

نَحنُ مَعاشِرَ الأَنبياءِ وَ الاُمَناءِ وَ الأتقِياءِ بُراءٌ مِن التَّكلُّفِ.^۳

ما گروه پيامبران و امانتداران و پرهيزگاران، از تكلّف به دوريم.

بر اين اساس، اصول پيشين كه شرح آنها گذشت، مبانى ارزش‌هاى رفتارى اند و اين اصل، مبناى پرهيز از ضدّ ارزش‌هاى رفتارى در سيره نبوى است.

گفتنى است كه مقصود از ميانه‌روى، حركت ميان حق و باطل نيست ؛ بلكه مقصود، اين است كه صراط مستقيم و سبك صحيح زندگى، راهى است به دور از افراط و تفريط، كه پاسخگوى همه نيازهاى مادّى و معنوى، و دنيوى و اخروى انسان است. چنين راهى، صد در صد، مطابق حق و منطبق با موازين عقلى و علمى است.

۸. آسانى

هشتمين اصل از اصول حاكم بر سبك زندگى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله، آسانى است. قرآن كريم با صراحت در اين باره مى‌فرمايد:

«يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ.^۱

خداوند براى شما آسانى مى‌خواهد و براى شما دشوارى نمى‌خواهد».

و از پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله روايت است كه با الهام از آيه ياد شده مى‌فرمايد:

إنَّ الدّينَ يُسرٌ.^۲

همانا دين آسان است.

۹. نظم

رعايت نظم و انضباط، نهمين اصل مهمّ حاكم بر سيره نبوى است. اگر زندگى خاندان رسالت را از اين زاويه بررسى نماييم، به روشنى ملاحظه مى‌كنيم كه نظم دقيقى بر همه فعّاليت‌هاى فردى، اجتماعى، عبادى، سياسى و خانوادگى آنها حكم‌فرماست.

آنان در يك برنامه حساب شده و دقيق، تمام فعّاليت‌هاى خود را سنجيده، به رشته اختيار خود مى‌كشيدند و تا مى‌شد و تقدير اجازه مى‌داد، بر آن مداومت مى‌ورزيدند.

۱۰. استوارى

دهمين اصل حاكم بر سيره نبوى، اتقان و استوارى است. اين سخن از پيامبر خداست كه مى‌فرمايد:

إنَّ اللّه‌َ تَعالى يُحِبُّ إذا عَمِلَ أحَدُكُم عَمَلاً أن يُتقِنَهُ.^۳