۳. دادگسترى
عمل كردن بر طبق موازين عدل و داد، و گسترش عدالت در جامعه، فلسفه اجتماعى بعثت همه انبياى الهى۱ و يكى ديگر از اصول بسيار مهمّ حاكم بر سيره پيامبر خدا صلىاللهعليهوآله است. ايشان از جانب خداوند سبحان، مكلّف بود كه اصل عدالت را در جامعه پياده كند:
«وَ أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمْ.۲
فرمان يافتهام تا در ميان شما به عدل رفتار كنم».
البتّه پيامبر صلىاللهعليهوآله اين مأموريت الهى را به خوبى انجام داد. از ايشان روايت شده كه فرمود:
وَ اللّهِ لا تَجِدونَ بَعدى رَجُلاً هُوَ أعدَلُ مِنّى.۳
به خدا سوگند، پس از من، كسى را نمىيابيد كه از من عادلتر باشد.
ايشان حتّى در نگاههاى خود به ياران، عدالت مىورزيد و وقتى در جمع ياران بود، نگاههاى خود را ميان آنان تقسيم مىنمود.۴
۴. نيكوكارى
كلمه «اِحسان» به معناى «نيكوكارى» در فرهنگ قرآن و حديث، مانند واژههاى: «خير»، «برّ» و «معروف» داراى مفهومى عام، و جامع انواع نيكوكارىهاست.
نيكوكار، كسى است كه كار نيكو را نيكو انجام مىدهد. به بيان ديگر، صدق مفهوم «نيكوكارى»، دو شرط دارد: يكى اين كه نفس كارى كه انجام مىشود، صحيح و نيكو باشد. بنا بر اين نيكوكارى در كار زشت، بىمعناست. شرط دوم، اين كه علاوه بر نيكو بودنِ كار، چگونگى و شكل انجام آن نيز نيكو باشد ؛ بدين معنا كه كار نيكو اگر درست انجام نشود، انجام دهنده آن، نيكوكار نخواهد بود ؛ مثلاً اگر خدمت به كسى همراه با منّت باشد،