189
گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله

توصيه شده است و سرايت دادن آن به زمان‌هاى ديگر و استمرار بخشيدن آن تا روزگار كنونى، به دليل، نياز دارد كه نه تنها موجود نيست، بلكه گزارشى از ابن عبّاس در دست است كه تعميم و استمرار اين شيوه را انكار مى‌كند. در اين گزارش، از ابن عبّاس در باره صحّت خبرى سؤال مى‌شود كه فرمان پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله را به تند رفتن در طواف نقل مى‌كند. ابن عبّاس، اين خبر را هم تكذيب و هم تصديق مى‌كند و چون با ابراز شگفتى مخاطب رو به رو مى‌شود، مى‌گويد:

إِنَّ رَسُولَ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله دَخَلَ مَكَّةَ فِي عُمرَةِ القَضَاءِ ـ وَ أَهلُهَا مُشرِكُونَ ـ وَ بَلَغَهُم أَنَّ أَصحَابَ مُحَمَّدٍ مَجهُودُونَ، فَقَالَ رَسُولُ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله: رَحِمَ اللَّهُ امرَأً أَرَاهُم مِن نَفسِهِ جَلَداً، فَأَمَرَهُم فَحَسَرُوا عَن أَعضَادِهِم وَ رَمَلُوا بِالبَيتِ ثَلاَثَةَ أَشوَاطٍ وَ رَسُولُ اللَّهِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله عَلَى نَاقَتِهِ وَ عَبدُ اللَّهِ بنُ رَوَاحَةَ آخِذٌ بِزِمَامِهَا وَ المُشرِكُونَ بِحِيَالِ المِيزَابِ يَنظُرُونَ إِلَيهِم. ثُمَّ حَجَّ رَسُولُ اللَّهِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله بَعدَ ذَلِكَ، فَلَم يَرمُل وَ لَم يَأمُرهُم بِذَلِكَ، فَصَدَقُوا فِي ذَلِكَ وَ كَذَبُوا فِي هَذَا.۱

پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله براى گزاردن عمره قضا به مكّه وارد شد. مكّيان كه هنوز مشرك بودند، خبر يافته بودند كه ياران پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله ديگر تاب و توانى برايشان نمانده است. پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله براى ردّ پندار آنان فرمود: «خدا رحمت كند كسى را كه قوّت و چالاكى خود را به آنها نشان دهد!» سپس فرمان داد كه جامه احرام را از روى بازوهاى خود كنار بزنند و سه دور اوّل [از هفت دور طواف] را تند و با سرعت بروند. پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله خود بر روى شترش بود و عبد اللّه‌ بن رواحه زمام آن را به دست داشت. مشركان نيز رو به روى ناودان بودند و به ايشان مى‌نگريستند. پس از آن، پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله حج گزارد ؛ ولى نه تند رفت و نه مسلمانان را به آن فرمان داد. پس در اصل نقل ماجرا، درست، و در تعميم و هميشگى خواندنش نادرست گفته‌اند.

بر پايه اين گزارش، مى‌توان عملكرد پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله را ناظر به فضا و شرايط خاصّى دانست. از اين رو حكم به استحباب آن در شرايطى متفاوت با فضاى اوّليه، مشكل مى‌نمايد، هر چند

1.. ر . ك : وسائل الشيعة : ج ۹ ص ۴۲۸ ح ۵ و فتح العزيز : ج ۷ ص ۲۲۵ .


گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله
188

تبيين سيره نبوى در پوشش احرام۱

پس از معاهده صلح حديبيّه، پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله همراه ياران خويش به مكّه آمد تا عمره بگزارد و باز گردد. مشركان هنوز در مكّه قدرت را به دست داشتند و در كوه‌هاى اطراف مسجد الحرام به تماشاى ايشان نشسته بودند. پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله براى نشان دادن قدرت خود و مسلمانان، جامه احرام خود را به حالت اضطباع به تن كرد ؛ يعنى جامه نيم‌تنه بالا را از زير يك شانه گذراند و دو سر آن را بر روى شانه مقابل انداخت تا يك شانه و بازوى ايشان بيرون بماند و آشكار شود. پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله براى آن كه مشركان مكه نپندارند كه مسلمانان از پيمودن مسير مدينه تا مكّه، خسته و درمانده شده‌اند به آنان فرمان داد كه چنين كنند و چند دور اوّل طواف به گرد كعبه را تند و با نشاط و هروله‌كنان بپيمايند و خود نيز چنين كرد.۲

روشن است كه اين كار با توجّه به شرايط سياسى و فضاى خاصّ مكّه در آن روزگار

1.. به قلم فاضل ارجمند ، جناب آقاى عبد الهادى مسعودى .

2.. زراره يا محمّد بن مسلم مى‌گويد : «سَأَلتُ أبا جَعفَرٍ عليه‌السلام عَنِ الطَّوافِ أ يَرمُلُ فيهِ الرَّجُلُ ؟ فَقالَ : إنَّ رَسولَ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آلهلَمّا أن قَدِمَ مَكَّةَ وَ كانَ بَينَهُ وَ بَينَ المُشرِكينَ الكِتابُ الَّذى قَد عَلِمتُم أمَرَ النّاسَ أن يَتَجَلَّدوا ، وَ قالَ : أخرِجوا أعضادَكُم وَ أَخرَجَ رَسولُ اللّه‌ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله عَضُدَيهِ ، ثُمَّ رَمَلَ بِالبَيتِ لِيُرِيَهُم أنَّهُم لَم يُصِبهُم جَهدٌ ، فَمِن أجلِ ذلِكَ يَرمُلُ النّاسُ ، وَ إنّى لَأَمشى مَشياً وَ قَد كانَ عَلِىُّ بنُ الحُسَينِ يَمشى مَشيا ؛ از امام باقر عليه‌السلام پرسيدم كه : آيا مردان در طواف ، تند راه مى‌روند ؟ فرمود : پيامبر خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله پس از انعقاد قرارداد صلح حديبيّه با مشركان ، وارد مكّه شد و به مسلمانان فرمان داد كه چابكى و چالاكى نشان دهند و فرمود : بازوهايتان را [از جامه احرام] بيرون بياوريد و خود ، هر دو بازويش را بيرون آورد و آن گاه گرد كعبه تند راه رفت تا به مشركان نشان دهد كه مسلمانان ، خسته و كوفته نشده‌اند . از اين رو مردم ، گرد كعبه دويدند ؛ ولى من [در طواف ، آرام] راه مى‌روم و [پدرم ]على بن الحسين عليه‌السلامنيز آرام راه مى‌رفت» (علل الشرائع : ج ۲ ص ۴۱۲ ح ۱ ، وسائل الشيعة : ج ۹ ص ۴۲۸ ح ۲) .

  • نام منبع :
    گزیده سیره پیامبر خاتم صلّی الله علیه و آله
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، عبدالهادي مسعودي (مترجم)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    اتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20937
صفحه از 868
پرینت  ارسال به