است: (اَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلاً؛۱ آیا گمان میبری بیشتر آنان میشنوند یا میفهمند؟ آنان فقط همچون چهار پایانند بلکه گمراهترند).
قالب نهی
در این آیات باور به اموری نهی شده است. نمونه را میتوان در آیه (وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاء عِندَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ)۲ دید. (ای پیامبر) هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند مردگانند بلکه آنان زندهاند و نزد پروردگارشان روزی داده میشوند.
قالب گزاره خبری
قالب گزاره خبری نیز به دو گونه آمده است. گاه گزاره توضیح واقعیت را در بر دارد: کوهها را میبینی و آنها را ساکن و جامد میپنداری در حالی که مانند ابر در حرکتند. (وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ)؛۳ و کوهها را میبینی و آنها را ساکن و جامد میپنداری در حالی که مانند ابر در حرکتاند.
و گاه گزاره خبری شامل گزارشی میشود که حاکی از خلاف واقع بودن برداشت انسان است. برای نمونه، آیه (حَسِبَتْهُ لُجَّةً)۴ نشان از خطای برداشت بلقیس دارد.
از نظر استناد فاعلی این واژه در قرآن فقط به انسان نسبت داده شده است.
