«کوفه» را اغلب به عنوان مرکز تشيع و محبّان علي بن ابي طالب عليه السلام مي‌شناسند. اين شهر، نخستين شهري است که مودّت و دوستي اهل بيت عليهم السلام در آن پديدار شد. تشيع کوفيان آن قدر مشهور بوده که بيشترين انتقادات اهل سنّت بر راويان کوفي، به دليل شيعه بودن آنهاست. ^۱ مثلاً رجاليان اهل سنّت، اصبغ بن نباته را توثيق کرده‌اند، امّا روايات وي را ضعيف مي‌دانند. ابن حبّان، علّت تضعيف وي را شدّت علاقه وي به امير مؤمنان علي عليه السلام عنوان کرده است. ^۲ ابن حجر نيز بر آن است که روايات اصبغ، به دليل اتّهام وي به رفض، رد شده است. ^۳ همچنين، بيشتر رجاليان قديم اهل سنّت، همچون ابن سعد، يحيي بن معين، عِجْلي و مدائني، کميل را شخصي موثّق و پرهيزکار مي‌شناسند، به طوري که او را در کنار پارساياني چون اويس قرني و ربيع بن خِيثم نام مي‌برند. ^۴ با اين همه، گروهي از دانشمندان اهل سنّت، او را به خاطر عشق مفرط به امام علي عليه السلام سرزنش کرده‌اند. ^۵
امير مؤمنان عليه السلام و ديگر اهل بيت عليهم السلام به کوفه عشق مي‌ورزيده‌اند. از علي عليه السلام منقول است:
کوفه، سرزميني است که دوستمان مي‌دارد و دوستش مي‌داريم. ^۶
در روايتي که گاه از علي عليه السلام، ^۷ گاه از امام صادق عليه السلام ^۸ و گاه از سلمان ^۹ نقل شده، آمده است:
زماني خواهد آمد که هيچ مؤمني باقي نمي‌مانَد، مگر اين که يا آرزوي رفتن به کوفه را دارد يا قلبش متوجّه آن جاست.
علي عليه السلام درباره کوفه مي‌فرمايد:
کوفه، شهر ما، محلّه ما و مقرّ شيعيان ماست. ^۱۰
گرچه بيشتر اين اخبار و روايات، به دلايلي چون ضعف يا انقطاع سند و يا کوفي بودن راويان آن، در معرض شکّ و ترديدند، امّا تعداد چنين نقل‌هايي، آن قدر زيادند ^۱۱ که شکّي در تشيع کوفيان و علاقه آنها به اهل بيت عليهم السلام و علاقه متقابل اهل بيت عليهم السلام به کوفه، باقي نمي‌مانَد. نوشته‌اند که وقتي مردم کوفه، زياد بن ابيه را در حال خطابه بر منبر سنگ زدند، دستان هشتاد نفر از آنان را بريد و تصميم گرفت که خانه‌هايشان را خراب کند و نخل‌هايشان را آتش بزند. پس از آن، کوفيان را در مسجد جمع کرد تا آنان را به برائت از على عليه السلام وادار کند و مي‌دانست آنها چنين نخواهند کرد. در واقع، زياد بن ابيه، قصد داشت بهانه‌اي براي نابود کردن آنها و خراب کردن خانه‌هايشان داشته باشد ^۱۲ و بهانه‌اي بهتر از اطمينان به تشيع آنان و عدم برائت از علي عليه السلام پيدا نمي‌کرد.
در اين بخش، ابتدا به تعريف شيعه و آغاز پيدايش آن، و سپس به شکل‌گيري و رشد مکتب حديثي شيعه در کوفه مي‌پردازيم.