سه. عاصم بن بَهدلة بن ابي النُّجود اسدي کوفى (م ۱۲۷ـ ۱۲۸ ق)

يکي از قرّاء هفتگانه است که منصب و رياست اِقراء در کوفه پس از استادش ابو عبد الرحمان سُلّمي، به او مي رسد. عاصم، از صغار تابعيان بوده و از قاريان طبقه سوم به شمار مي رود. ^۱ حوزه قرائت وي در کوفه به مدّت ۵۴ سال برپا بوده است. وي قرآن را بر ابو عبد الرحمان سُلّمى، زِرّ بن حُبيش و ابو عمرو سعد بن الياس شيباني (م ۹۶ ق) قرائت کرد. بنا بر اين، عاصم با يک واسطه، راوى قرائت امير المومنين عليه السلام است. همچنين نقل شده است که عاصم در هيچ موردي از قرائت، با ابو عبد الرحمان سُلّمي مخالفت نکرد و سُلّمي نيز در هيچ چيزي با علي عليه السلام مخالفت نداشت. ^۲ به همين جهت، گفته اند که فصيح ترين قرائات، قرائت عاصم است؛ زيرا وى قرائت اصيل آورده است. ابو اسحاق سبيعي نيز گفته است که در قرائت، هيچ کس را بهتر از عاصم نديده است. ^۳
عاصم، شيخ اِقراء و از خوش‌صوت ترين قاريان کوفه بوده است. وي ميان فصاحت و اتقان و تجويد و زيبايي صوت، جمع کرده بود. ^۴ ابو بکر بن عياش معتقد است که هيچ کس را ماهرتر از عاصم در امر قرائت نديده است. ^۵ همو مي‌گويد:
بر عاصم وارد شدم، در حالي که در احتضار بود و اين آيه را چنان نيکو تکرار مي کرد، مثل اين که در نماز مي خواند: ثم ردّوا الي الله مولاهم الحق ^۶ . ^۷
اغلب رجاليان، عاصم را ثقه مي‌دانند؛ ولي برخي وي را به علّت سوء حافظه، در حديثْ ثقه ندانسته‌اند. ^۸ عاصم، از موالي کوفه بوده ^۹ و در همان جا در گذشته است.
با توجّه به اين که عاصم، امام قرائت و پيشتاز مکتب کوفه در امر قرائت بوده، شاگردان زيادي در محضر وي به عرضه و تعلّم قرائت، اشتغال داشته اند. مِزّي، نزديک به پنجاه نفر از آنان را بر شمرده است؛ ^۱۰ ولي بيش از همه، دو روايت از قرائت وي مشهورتر است: روايت ابو عمر حفص بن سليمان بزّاز کوفي، ^۱۱ و روايت ابو بکر عياش بن سالم اسدي کوفي که در سال ۹۵ ق، متولّد و در سال ۱۹۳ ق، در کوفه وفات يافت. ^۱۲

يک. ابو عبد الرحمان سُلَّمي

عبد الله بن حبيب بن ربيعه کوفي، از قرّاء قرآن و اهل ورع در آشکار و نهان (م ۷۳ يا ۷۴ ق) بود. وي در زمان حيات پيامبر صلي الله عليه و آله متولّد شد. او قاري کوفه بود و قرآن را به زيبايي قرائت مي‌کرد و آن را بر علي عليه السلام و ابن مسعود عرضه کرد. خود وي گفته که قرائت را از علي عليه السلام فرا گرفته است. ^۱ روايات حاکي از عرضه قرآن بر عثمان، ضعيف است و شُعبه، معتقد بوده که از عثمانْ نشنيده است. ^۲ ابو اسحاق، نقل کرده است که ابو عبد الرحمان سلّمي، چهل سال در مسجد جامع براي مردم قرائت مي‌کرد. ^۳ وي در اوايل حکمراني حجّاج، ^۴ بر کوفه يا زمان بُشر بن مروان، ^۵ در اين شهر درگذشته است.

دو. ابو مريم زِرّ بن حُبَيش اسدي کوفي (م ۸۱ يا ۸۲ ق)

وي به همراه سلّمي، قاري کوفه بوده است. زمان جاهليت را درک کرده ^۶ و گفته‌اند که صد و بيست سال يا بيشتر، عمر کرده است. ^۷ بر امير المؤمنين علي عليه السلام و ابن مسعود قرائت کرده ^۸ و از محبّان علي عليه السلام بوده است، ^۹ به طوري که وي را علوي خوانده‌اند. ^۱۰
وي را شيعه ^۱۱ و اهل سنّت، توثيق کرده‌اند و گفته‌اند که از علماي عربيت بوده و عبد الله بن مسعود در عربي، از وي مي‌پرسيده است. ^۱۲