275
مکتب حديثي شيعه در کوفه (تا پايان قرن سوّم هجري)

سي. اصل علي بن ابي حمزة

ابن طاووس، در غياث سلطان الورى، از اين کتاب نام برده و از آن نقل کرده است. روايت ياد شده، عباداتي همچون: حج، عمره، نماز، روزه و صدقه از سوي پدر و مادر را، حتّي براي ناصبي، تخفيف دهنده گناهان مي‌داند. ۱

سي و يک. کتاب «الصيام» (يا «الصوم») ابن فضّال علي بن حسن بن علي

ابن طاووس، اين کتاب را در دسترس داشته و در إقبال الأعمال، از آن روايت کرده است. ۲ وي در کتاب الدروع الواقيه نيز از اين کتاب نقل کرده است. ۳

سي و دو. کتاب حمّاد بن عثمان [ذى] ناب بن عمرو فَزارى (م ۱۹۰ق)

اين کتاب، در غياث سلطان الورى و الملاحم والفتن آمده است. ابن طاووس در ملاحم، به اين تأليف با عنوان «من اُصول أصحابنا» اشاره مى‌کند. مورد نقل شده در ملاحم، تصويري از عمر بن عبد العزيز به دست داده است. دو روايت نقل شده غياث، درباره «القضاء عن الميت» است. ۴

سي و سه. کتاب صفوان بن يحيى بجلى (م ۲۱۰ ق)

اين کتاب، در فلاح السائل آمده است. روشن نيست آنچه در اين جا آمده، مربوط به کدام يک از کتاب‌هايى است که نجاشى و طوسى از او ياد کرده‌اند. در مورد نقل شده، امام صادق عليه السلام شرح مى‌دهد که چرا حضرت نوح عليه السلام، «عبداً شکوراً»، ۵ خوانده شده است. ۶

1. قبس من غياث سلطان الورى، ص ۵.

2. کتاب‌خانه ابن طاووس، ص ۵۲۶ ـ ۵۲۷.

3. الدروع الواقيه، ص۵۱ و ۵۲ (دو روايت).

4. همان، ص۳۵۷.

5. سوره اسراء، آيه ۳.

6. کتاب‌خانه ابن طاووس، ص۳۶۰.


مکتب حديثي شيعه در کوفه (تا پايان قرن سوّم هجري)
274

بيست و شش. کتاب «النوادر» (اصل) ابو جعفر صيقل احمد بن حسين بن عمر بن يزيد (زنده در اواخر قرن دوم)

نجاشي، تنها کتاب شناخته شده وي را کتاب النوادر مي‌داند که آن را به همراه احمد بن حسين (ابن غضائري) بر پدر احمد قرائت کرده بود؛ ۱ امّا ابن طاووس در لهوف، با عنوان اصل از آن نام برده است. وي از نسخه‌اى بهره برده که متعلّق به احمد بن محمّد بن داوود قمى بوده است. در مورد نقل شده، محمّد بن حنفيه، بدون موفّقيت، بر آن است تا امام حسين عليه السلام را از خروج از مکّه به کربلا منع کند. ۲

بيست و هفت. اصل ابو المغراء حميد بن مثنى عجلى (زنده در اواخر قرن دوم)

اين اصل در الملاحم والفتن آمده است. ابن طاووس از اين تأليف، با عنوان «کتاب ابى المغراء من اُصول الشيعة» ياد کرده است. مورد نقل شده، اين است که ابو المغراء با واسطه منصور بن حازم، از امام صادق عليه السلام روايت مى‌کند. ۳

بيست و هشت. کتاب عبد الله بن قاسم حضرمي کوفى (زنده در اواخر قرن دوم)

اين کتاب، در فرج المهموم نقل شده است. ابن طاووس، اين تأليف را با اين عبارت مى‌شناساند: «و رويت هذا الحديث باسانيد إلى ابان بن تغلب عن الصادق عليه السلام من کتاب عبد الله بن القاسم الحضرمي من کتاب اصله». کلمه اصل ـ که در آخر اين عبارت آمده ـ ، يا اشاره به تأليف از ابان با اين عنوان دارد، يا به کتاب حَضرمي. در صورتى که از حضرمى باشد، اين، تنها آگاهى‌اي است که تا به امروز از کتاب حضرمى، به عنوان اصل در دسترس ما قرار دارد. ۴

بيست و نُه. کتاب حفص بن بخترى (زنده در نيمه دوم قرن دوم)

گرچه ابن طاووس به اين تأليف، با عنوان کتاب اشاره مى‌کند، به احتمال بايد آن را با «اصل» شيخ طوسى (در الفهرست، ص ۹۱، ش ۲۴۴) و ابن شهر آشوب (در المعالم، ص۴۳، ش۲۸۱) که از مؤلّف ياد کرده‌اند، يکى دانست. در مورد نقل شده، امام صادق عليه السلام توضيح مى‌دهد که روايتى از اوست که بايد همچون روايت پيامبر خدا صلي الله عليه و آله تلقّى گردد. ۵

1. رجال النجاشي، ص ۸۳.

2. کتاب‌خانه ابن طاووس، ص ۲۰۲.

3. همان، ص ۲۰۴.

4. همان، ص۳۵۱.

5. همان، ص۳۵۶.

  • نام منبع :
    مکتب حديثي شيعه در کوفه (تا پايان قرن سوّم هجري)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3500
صفحه از 352
پرینت  ارسال به