پرتو خوانش تطبیقی دو اثر برجایمانده از عبدالرحمن جبرتی تحلیل کرده است.
بخش دوم این کتاب که میتوان گفت بدنه اصلی مطالب در آن جمع شده است، با عنوان «مواجهه با دنیای در حال تغییر: مدرنیته، اصطلاحات و مباحثات ملی‌گرایان»، شامل چند مقاله مهم است که عبارتاند از:
۱. أمت بِین، مواجهه علمای اسلامی و فعالیت‌های سیاسی را در بستر دوره متأخر تاریخ عثمانی با موضوع جزئی زندگی سیاسی شیخالإسلام مصطفی صبری افندی بررسی کرده است.
۲. آنا بالدینتی پژوهشی درباره نقش استعماری ایتالیا و نخبگان اسلامی در جامعه لیبی انجام داده است؛
۳. راینز برونر رهبری فکری علمای اسلامی را در جنبه‌های آموزشی و سیاسی و در قالب پژوهش درباره علمای الأزهر در بازه سال‌های ۱۹۲۷ تا ۱۹۴۵ میلادی واکاوی کرده است؛
۴. أُریت باشکین نیز در مقاله‌ای با عنوان «حامیان عراقی سیدجمال اسدآبادی و محمد عبده: معارضه بر سر اصلاحات میان علمای شیعی و سنی در دوره جنگ داخلی عراق» به پیاده‌سازی الگوی کلی کتاب در عراق پرداخته و گزارشی درخور توجه از انعکاس معارضه‌های فکری علمای اسلامی در مطبوعات آن دوره ارائه کرده است.
بخش سوم این کتاب، به نقش علما در مناسبات جوامع نیمهقبیلهای اختصاص یافته و در آن، دنیل زیسنوین، مقاله‌ای درباره نقش علما در منازعه‌های ملی مراکش در میان سال‌های ۱۹۴۴ تا ۱۹۵۶ میلادی ارائه کرده است. همچنین «محمد العطونه» به نقش مصالحه‌گرانه علما در منازعه‌های قبیله‌ای عربستان سعودی پرداخته است.
بخش چهارم و آخر کتاب، به معارضه‌ها و مناظره‌های کلامی و فکری علما اختصاص دارد که شاید جذاب‌ترین بخش این کتاب برای پژوهشگران باشد. در این
