327
معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی

روایات دیگری در باب دعا نشان می‏دهند که دعا در برابر بلا مفهوم‏سازی گردیده است.

۰.عَنِ الرِّضَا علیه السلام قَالَ قَالَ عَلِی بْنُ الْحُسَینِ علیهما السلام إِنَّ الدُّعَاءَ وَالْبَلَاءَ لَیتَرَافَقَانِ إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ إِنَّ الدُّعَاءَ لَیرُدُّ الْبَلَاءَ وَقَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً.۱

بنابراین دشمنی که دعا با آن به مقابله برمی‏خیزد و آن را هدف قرار داده یا مانع آن می‏شود، بلاست. دعا به دو شکل ضربه زدن و ضربه‏گیری عمل می‏کند. در کارکرد ضربه‏زنندگی، اسلحه‏ها معمولاً موجب شکافتن، از بین بردن، فرو رفتن در بدن دشمن و مانند آن می‏شوند. حکمی که در روایات درباره این کارکرد دعا آمده: «انفذ» است. این حکم نشان‏دهنده آن است که دعا اثری عمیق و کشنده در بلا ایجاد می‏کند. به بیان دیگر دعا زخمی عمیق در بلا به وجود می‏آورد و همانطور که هرگاه نیزه و آهن در بدن دشمن فرو رود، دشمن توانایی ضربه زدن خود را از دست خواهد داد، «بلا» نیز دیگر کارایی خود را دست می‏دهد. در هنگام ضربه خوردن یا دشمن سست می‏شود و دیگر توانایی حمله و اثرگذاری را از دست می‏دهد و یا کشته می‏شود و بنابراین به‏کلی وجود و هستی خود را از دست خواهد داد. دسته دیگری از سلاح‏هایی که در نبرد استفاده می‏شوند، سلاح‏های دفاعی‏اند. این اسلحه‏ها در برابر ضربات دشمن از جان و بدن انسان محافظت می‏کنند و یا از تأثیر دشمن بر انسان و ورود به محیط زندگی او جلوگیری می‏کنند. در روایات به این اثر دعا در برابر بلاها نیز اشاره شده است.

۰.- «عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِی الْوَشَّاءِ عَنْ أَبِی

1.. کلینی، الکافی، ج۲، ص: ۴۶۹؛ حلی، عدة الداعی و نجاح الساعی، ص۱۷.


معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
326

متنوعی بهره برده‏اند. استعاره‏های مفهومی «دعا اسلحه است»، «دعا ستون است»، «دعا بُرنده است»، «دعا فرو رونده است»، «دعا مغز است»، «دعا ردکننده است» همگی برای انطباق بخشیدن قلمرو انتزاعی عملکرد دعا در زندگی انسان به قلمروهای حسی به خدمت گرفته شده‏اند و این انطباق‏ها، از طریق طرحواره قدرت، طرحواره انسداد، طرحواره مرکز - حاشیه، طرحواره فشار و طرحواره مانع نشان داده شده‏اند.

طرحواره تصویری قدرت، استعاره مفهومی «دعا اسلحه و ستون است» را ایجاد کرده است و بنا بر طرحواره انسداد «استعاره دعا دفع‏کننده است» شکل گرفته است. استعاره مفهومی «دعا نفوذکننده است» نشان‏دهنده طرحواره فشار خواهد بود و بر اساس طرحواره مانع «دعا برگرداننده» خوانده شده است. و در طرحواره مرکز - حاشیه «دعا مغز است» به وجود می‏آید. در روایت زیر دو استعاره مفهومی دعا سلاح است و دعا ستون است دیده می‏شود:

۰.- عَنِ الرِّضَا علیه السلام أَنَّهُ کانَ یقُولُ لِأَصْحَابِهِ عَلَیکمْ بِسِلَاحِ الْأَنْبِیاءِ فَقِیلَ وَمَا سِلَاحُ الْأَنْبِیاءِ قَالَ الدُّعَاءُ.۱

۰.- عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و اله الدُّعَاءُ سِلَاحُ الْمُؤْمِنِ وَعَمُودُ الدِّینِ.۲

بدین‏ترتیب دو حوزه سلاح و ستون بر حوزه دعا انطباق می‏یابند. در حوزه سلاح کارکرد دفاعی و تهاجمی سلاح درباره دعا مورد توجه قرار گرفته است. دو روایت زیر اشاره به کارکرد تهاجمی سلاح دارند.

۰.- قَالَ أَبُوعَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِنَّ الدُّعَاءَ أَنْفَذُ مِنَ السِّنَانِ.۳

۰.- عَنْ أَبِی‏عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: الدُّعَاءُ أَنْفَذُ مِنَ السِّنَانِ الْحَدِیدِ.۴

1.. کلینی، الکافی، ج۲، ص۴۶۸.

2.. همان.

3.. همان، ص ۴۶۹.

4.. همان.

  • نام منبع :
    معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد رکّعی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6761
صفحه از 369
پرینت  ارسال به