انتزاعی به کار گرفته شده و در آیات در نسبت با قلب، و رابطه انسان با خداوند به کار رفته است که تأثیر نمابرداری ریشه‏شناسی در آن انکارپذیر نیست. این معنا در هر سه واژه وجود دارد و با افزودن سایر ابعاد معناشناختی سه واژه فوق معنا می‏یابد.

نمابرداری صرفی

یکی از گونه‏های نمابرداری، نمابرداری صرفی است. تصریف «ریخت‏شناسی» کلمه، بخشی از نمابرداری معنای کلمه را بر عهده دارد؛ یعنی همان‏گونه که ریشه یک کلمه بخشی از نمابرداری معنای واحد معنایی را بر عهده دارد، اشتقاق کلمه هم بخشی از معنا را نمابرداری می‏کند؛ بدین معنا که هر اشتقاقی صرف‏نظر از معنای ریشه خود دارای معنایی خاص است. برای مثال زمانی که یک ریشه به وزنی درمی‏آید، تغییر معنایی پیدا می‏کند. برای نمونه هرگاه واژه علم در وزن‏های «فعل، فاعل، فعیل، تفعیل، مفعول، فعالة» به کار می‏رود، این تنوع اشتقاقی از نوعی تنوع معنایی نمابرداری می‏کند که صرفاً به دلیل تنوع صرفی کلمه است؛ چراکه تفاوت عالم با علیم و علامه نه به سبب ریشه آن، بلکه به دلیل صیغه «فعیل» و «فعاله» است. برای توضیح بیشتر نمابرداری واژه اخبات در قرآن را نشان می‏دهیم.

نمابرداری واژه اخبات در قرآن

زمخشری اخبتَ را به معنای حرکت به سوی «خبت» گرفته است؛ چنان‏که اگر قصد داشته باشیم بگوییم کسی به سوی صحرا حرکت کرد، از اصحرَ استفاده می‏کنیم.^۱ راغب اصفهانی معنای اخبات را نزدیک به هبوط می‏داند و معتقد

باشد.^۱ این سرزمین به استحکام و اطمینان رسیده است؛^۲ یعنی علاوه بر گستردگی، دارای سختی و اطمینان است. برخی همواری را در معنای آن ذکر کرده‏اند.^۳ این سرزمین همچنین از سرزمین‏های اطراف خود پست‏تر است و برای رفتن به آن باید هبوط و نزول داشت. بنابراین عمق بیشتری دارد و هنگامی که انسان از آن وادی بیرون بیاید، به یک فراخی می‏رسد.^۴ وجود رمل^۵ در برخی از بیانات لغت‏پژوهان از ویژگی‏های این سرزمین دانسته شده است؛ لذا برخی آن را بیابان بی آب و علف دانسته‏اند.^۶

حاصل اینکه خبت سرزمین گسترده و همواری است که از نظر ارتفاع پست‏تر و از لحاظ استحکام مستحکم‏تر از سرزمین‏های اطراف خود است؛ به گونه‏ای که می‏شود به این زمین اطمینان داشت.

خبت با ویژگی‏های حسی که بیان گردید در قرآن به صورت یک مفهوم