ازهاق روح صید شده باشد، نباید از آن خورد.

۴. جواز اکل ذبیحه غیر مسلمان: حسين بن سعيد به سند خود از حمران روایت می‏کند که:

از امام باقر علیه السلام شنیدم در باره ذبیحه ناصبی، یهود و نصاری می‏فرمود: «ذبیحه آنها را مخورید، مگر آن که بشنوید نام خدا را بر آن جاری کنند». پرسیدم: ذبیحه مجوس نیز این گونه است؟ فرمود: «بله، هر گاه بشنوی که نام خدا را بر آن جاری می‏کنند. مگر قول خداوند متعال را نشنیده‏ای که می‏فرماید: (وَلا تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللّٰه عَلَيْهِ)^۱؟»^۲

بر اساس روایات متعدّدی که در کتاب‏های فقهی شیعه نقل شده، تأکید ائمّه علیهم السلام بر این بوده است که از ذبیحه گروه‏های نام برده شده در روایت، خورده نشود. شیخ طوسی در مقام دفع تنافی این روایت با سایر روایات باب می‏نویسد:

ـ روایت حسین بن سعید را می‏توان بر ضرورت حمل کرد، به این معنا که این روایت ناظر به حالت اختیار نیست؛ بلکه به زمان اضطرار اشاره دارند. بدیهی است که در تنگنا، اکل میته نیز جایز است، چه رسد به ذبیحه مخالفان اسلام.

ـ از آن جا که بر اساس نظر مخالفان مذهب امامیّه، اکل ذبیحه غیر مسلمان مباح است، شیخ طوسی بر این باور است که این روایت در حالت تقیّه از لسان امام علیه السلام صادر گشته است.^۳

۵.‏ عدم جواز قصاص گروهیِ قاتلان: حسین بن سعید به سند خود از امام صادق علیه السلام روایت می‏کند که فرمود:

هرگاه عدّه‏ای به صورت دسته‏جمعی فردی را به قتل رسانند، والی باید حکم کند به کشتن هر یک از آنها که خواستند و نباید بیش از یک نفر را بکشند. خداوند عز و جل می‏فرماید: (وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ).^۴ و هر گاه سه

از امام علیه السلام در باره صید کردن سگ شکاری، که در آیه (وَما عَلَّمْتُمْ مِنَ الْجَوارِحِ مُكَلِّبينَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَكُمُ اللّٰه فَكُلُوا مِمَّا أَمْسَكْنَ عَلَيْكُمْ وَاذْكُرُوا اسْمَ اللّٰه عَلَيْهِ)^۱ آمده، پرسیدم. فرمود: «خوردن آنچه سگ شکاری آن را نخورده، اشکالی ندارد. پس در صورتی که قبل از آن که به صید دست یابی، سگ از آن بخورد، نباید از آن بخوری».^۲

شیخ طوسی این روایت را در باب «جواز خوردن از صیدی که سگ شکاری از آن خورده؛ آورده است. بر اساس سایر روایات این باب، خوردن صیدی که سگ شکاری پس از صید از آن خورده، جایز است؛ امّا بنا بر روایت نقل شده از حسین بن سعید، خوردن چنین صیدی روا نیست. شیخ طوسی در جمع میان این روایت و سایر روایات این باب، دو وجه ذکر می‏کند:

ـ اگر سگ به خوردن از شکار خود عادت دارد، نباید از مابقی شکار خورده شود؛ ولی در صورتی که خوردن سگ از شکار نادر و شاذ باشد، خوردن باقی مانده شکار جایز است. بر این اساس، روایت حسین بن سعید، مربوط به مواردی است که کلب معلَّم، عادت به خوردن شکار دارد.

ـ این روایات بر تقیّه حمل می‏گردند؛ زیرا برخی از فقهای عامه، خوردن از صیدی که سگ شکاری از آن خورده را جایز نمی‏دانند و در بیان علّت عدم جواز می‏گویند: چنین صیدی را سگ، برای خود صید کرده است نه برای صاحبش.^۳

ـ ممکن است مراد از سگ در این خبر، برخی درندگان نظیر یوزپلنگ باشند؛ زیرا در لغت، آنها نیز کلب نامیده شده‏اند. در این صورت، خوردن صید آنها جایز نیست، مگر مواردی که قبل از صید، تذکیه شده باشد.^۴ در این صورت ممکن است بگوییم مراد روایت، این است که اگر آنها از صید بخورند، چون ممکن است خوردن آنها موجب