۲.۶. پرداختن به غلات در بررسی گروه‌های شیعه

حجم وسیعی از پژوهش‌های وی در زمینه شیعه‌شناسی به بررسی فرقه‌‌های مختلف غلات اختصاص دارد. در بالا هم توضیح دادیم که میان این فرقه‌‌ها و شیعه تناسبی وجود ندارد که بخواهیم در بررسی شیعیان به آنان نیز بپردازیم. به عنوان نمونه به برخی از عقاید منصوریه و رهبر آن ابومنصور توجه کنید:

 با خدایش ملاقات نموده و خداوندگارش با دست بر سر او نوازش نموده است.^۱

 خداوند او را نبی و رسول و خلیل خویش نموده است.^۲

 بهشت و دوزخ را نپذیرفته و به آن کفر ورزید.

 زنان و محارم را حلال می‌شمرد و در این مورد برای پیروانش فتوی به حلیت صادر کرده‌اند.

 هر حرامی را حلال کرده است مانند: خون، خمر، میته، گوشت خوک.^۳

 واجبات و فرائض را اسقاط نمود.^۴

این عقاید بیان‌کننده این است که ابومنصور به هیچ مکتبی جز لاابالی‌گری پای‌بند نیست. نه به اصول اعتقادات مسلمین و تشیع وابسته است و نه در بند و شریعت اسلام، از شریعت جز انکار شریعت تعریف و مصداقی ندارد.

و یا در مورد عقاید بیان بن سمعان و فرقه بیانیه نوشته‌‌اند: از قائلین به تناسخ بوده‌‌اند.^۵ پیروان او اعتقاد داشتند که مراد از بیان در آیه شریفه «این، بیانى است براى

صورت مستقل عمل می‌کردند. عبداللّه بن عباس به عنوان بزرگ این شاخه نیز به فرزندش علی وصیت کرد که از قیام‌های علویان دوری کنند^۱ و لذا بین‌‌‌ آن‌ها و فرزندان علی‌ علیه السلام فاصله افتاد. اگر چه‌‌‌ آن‌ها بعدها در قیام خود با فرزندان ‌‌امام حسن‌ علیه السلام بیعت کردند^۲ اما پس از پیروزی، آن‌ها را به کنار زده و خود زمام حکومت را به دست گرفتند.^۳‌‌‌ آن‌ها برای‌ آن‌که نشان دهند حکومت را به جهت وصایت و وراثت از حضرت رسول صلی الله علیه و اله دریافت کرده‌‌اند و در عین حال مجبور به قبول باور شیعه در مورد جانشینی آل علی نشوند، ادعا کردند که وصی و وارث رسول اللّه صلی الله علیه و اله نه ‌‌امام علی‌ علیه السلام، بلکه عباس بن عبدالمطلب عموی حضرت و سرسلسله بنی‌العباس بود.^۴

این تفکر دقیقاً بر خلاف تفکر اساسی شیعه است. شیعیان، تنها آل علی را شایسته این جایگاه می‌‌دانسته و می‌دانند. لذا از شیعه ابراز چنین تفکراتی محال است. به نظر می‌‌رسد بعدها به همین دلیل که جامعه قول به وصایت و وراثت عباس را نپذیرفت، عباسیان از این ادعا دست برداشتند و مدعی شدند که وصایت از طریق ابوهاشم فرزند محمد حنفیه و به وصیت او از آل علی به آل عباس منتقل شده است.^۵

در ادامه خلفای بنی‌عباس راه خود را بیش از پیش از شیعه جدا کردند و ابوبکر و عمر را بر صحابی دیگر برتری دادند و به عنوان جانشینان قانونی پیامبر پذیرفته و معرفی کردند.^۶