حرکت سیاسی و یا مذهبی نبوده‌‌اند: «نوادگان حسین علیه السلام، کسانی که بعدها ‌‌امام فرقه ‌‌امامیه شدند، در خلال زمان زندگی‌شان، مرکز هیچ حرکت سیاسی و مذهبی مهمی نبودند».^۱

متأسفانه به دلیل کمبود ارجاعات در این مقاله، مشخص نیست که منبع نویسنده در این ادعا چیست و اصلاً منظور وی از حرکت مذهبی و سیاسی چه چیزی است. بله اگر منظور از تحول، تحریفاتی از قبیل آن‌چه غلات در دین و مذهب ایجاد کردند باشد، باید گفت که ‌‌امامان شیعه نه تنها از چنین حرکاتی دفاع نمی‌کردند بلکه به شدت با آن مبارزه می‌‌نمودند. اما اگر منظور مرکزیت علمی باشد باید آن را ادعایی گزاف دانست که از عدم تتبع کافی وی در منابع تاریخی و حدیثی اسلام و تشیع ناشی می‌شود. ‌‌امامان صادقین علیهما السلامدر دوره ‌‌امامت خود مجلس درس عظیمی را بر پا کردند که در دوره ‌‌امام صادق‌ علیه السلام رونق فراوانی یافت به طوری که بعضی از افراد شمار شاگردان ایشان را تا چهار هزار نفر تخمین زده‌اند.^۲ شهرت و اعتبار این مجلس علمی به اندازه‌ای بود که دو ‌‌امام از چهار ‌‌امام مذاهب فقهی اهل سنت در آن شرکت کرده و آن را بسیار ستودند. مالک بن انس پیشوای مکتب مالکی ‌‌امام صادق‌ علیه السلام را فقیه‌ترین و داناترین فرد امت می‌داند.^۳ ابوحنیفه پیشوای مکتب حنفی نیز دو سال شاگردی خود را این‌گونه می‌‌ستاید که: «اگر آن دو سال نبود، نعمان (ابوحنیفه) هلاک می‌شد».^۴ و یا نقل شده است که در مسجد کوفه نهصد استاد حدیث از ‌‌امام صادق‌ علیه السلام به عنوان شیخ روایت نقل می‌‌کردند.^۵

صادق‌ علیه السلام بوده است.^۱ گرچه در احادیث شیعه روایاتی نیز دال بر نکوهش زید یافت می‌شود، ولی این روایات از نظر سند قابل اطمینان نیستند و از نظر عدد نیز تعداد روایات مدح بیش از روایات ذم است. از این‌رو، محققان روایات ذم را مردود دانسته‌اند.^۲

دانشمندان شیعه نیز شخصیت زید را ستوده و او را به علم و دانش، تهجد و تقوا، زهد و پرهیزگاری، شجاعت و ظلم‌ستیزی وصف کرده‌اند.^۳ این مقدار از تعریف و تمجید با عقایدی که از قول دکتر وات انعکاس یافته سازگاری ندارد.

تفکرات زیدیه حاضر نیز از جهت فقهی به فقه حنفی نزدیک شده است و در کلام و الهیات عقل‌گرا بوده و به معتزله نزدیک‌اند و بسیاری از عقاید‌‌‌ آن‌ها را قبول کرده‌‌اند. به عنوان مثال وعد و وعید، منزلة بین المنزلتین، امر به معروف و نهی از منکر، عدل و تقدم مفضول بر فاضل در باب ‌‌امامت از جمله عقایدی است که در هر دو گروه مشترک می‌‌باشد.^۴ لذا می‌‌توان نتیجه گرفت که شخص زید، این عقاید را نداشته و بعدها فرقه زیدیه بر پایه عقاید و اصول معتزله این تفکرات را ابراز داشته‌‌اند. شیعه‌‌شناسان متأخر نیز به این مسئله واقف شده و به آن اشاره نموده‌‌اند.^۵

۲.۴. عدم محوریت ائمه علیهم السلام بعد از ‌‌امام حسین‌ علیه السلام در جنبش‌های سیاسی و مذهبی

وات در مورد ‌‌امامان بعد از ‌‌امام حسین‌ علیه السلام ادعا می‌‌کند که آن‌ها محور هیچ