۶.چالش‌های تاریخی موضوع ‌‌امامت و نهاد غیبت؛ نقد و بررسی

رضا یاری‌نیا

مقدمه

سعید امیرارجمند پژوهشگر ایرانی الاصل، مقاله‌ای با عنوان «بحران امامت و شکل‌گیری نهاد غیبت در شیعه دوازده امامی»^۱ دارد که درصدد دوره‌بندی جدیدی از تاریخ ابتدایی شیعه امامی است. محورهای اصلی این مقاله عبارت‌اند از: روابط علویان و عباسیان، گرایش گسترده ایرانیان نسبت به اسلام، رقابت میان شیعیان، نقش برجسته وکلای ائمه علیهم السلام و گزارشی از فرقه‌‌های اسلامی موجود در نیمه قرن هشتم تا نیمه قرن دهم.

به نظر می‌‌رسد این مقاله دچار آسیب‌‌ها و چالش‌هایی است که از جمله آنها: ارائه تحلیلی مبتنی بر روش سیاسی صرف از جایگاه امامت به جای تحلیل مبتنی بر روش تاریخی-اعتقادی، عدم استناد در اثبات مدعا و یا بسنده کردن به تک گزاره‌ها بدون ارائه موارد مخالف و شواهد موافق و عدم توجه به تفاوت ارزشی میان منابع است.

۴۴. The Divine Guide in Early Shī‘ism, Albany, N.Y., SUNY Press, ۱۹۹۵.

۴۵. The History of al-Ṭabarī, vol. ۲۸: ‘Ab-basid Authority Affirmed, trans. J. D. McAuliffe, Albany, State University of New York Press, ۱۹۹۵.

۴۶. V. Klemm, "Die vier sufarā’ des Zwolfen Imam. Zur formativen Periode der Zwolfersi‘a," Die Welt des Orients ۱۵, ۱۹۸۴, ۱۳۲-۳۴.

۴۷. Van Ess, J., "Das Kitāb al-Irǧā’ des Hasan b. Muhammad b. al-Hanafiyya," Arabica ۲۱, ۱۹۷۴.

۴۸. Yarshater, E., "Mazdakism," in Cambridge History of Iran, ed. E. Yarshater, vol. ۳, ۲: Seleucid, Parthian and Sasanian Periods.