به همین علت گروه مطالعات تطبیقی و استشراق در پژوهشکده کلام اهل‌‌بیت علیهم السلام شکل گرفت تا با خوانش یا ترجمه آثار شیعه‌‌پژوهان غربی، دست به نقد روشی و محتوایی پژوهش‌های آنان زده، نکات مثبت و منفی آثار آنها را عریان ساخته و بر پایه مسلّمات تاریخی و منابع معرفتی اصیل و کهن شیعه، اشتباهات و نتایج نادرست احتمالی آثار غربیان را متذکر شود و به ریشه‌‌های این کاستی‌‌ها و فراز و فرودها بپردازد.

اثر حاضر اولین مرحله تحقیقات پژوهشگران گروه مطالعات تطبیقی و استشراق است که در قالب ترجمه و نقد مقالاتی از مجموعه «Shi’ism» انجام پذیرفته است. این مجموعه دایرة‌المعارفی چهار جلدی در حوزه مطالعات شیعی است که در سال ۲۰۰۸ میلادی توسط انتشارات راتلج به چاپ رسیده است. این مجموعه مقالات در بخش‌های پیدایش و سیر تحول تشیع، کلام و فلسفه، فقه، مراسمات و آیین‌ها و دولت و حکومت توسط محققان معاصر غربی در حوزه شیعه‌شناسی نوشته شده است. در انجام این پروژه، مقالاتی انتخاب شد که دارای موضوعات کلامی و یا تاریخ اندیشه بودند. در ابتدا این مقالات توسط پژوهشگران گروه ترجمه شد و سپس نقد آنها بر پایه منابع تاریخی و قرآن و روایات صورت گرفت و تا اندازه‌ای به نقاط ضعف و یا قوت هر یک اشاره گردید. بر این باوریم که این اثر تنها گام کوچکی در مسیر بازشناسی عرصه بزرگ شیعه‌پژوهی‌ معاصر می‌باشد و باید با کارهای بزرگتر و گسترده‌تر تکمیل شود.

لازم می‌دانم از تمام کسانی که در به سرانجام رسیدن این پژوهش‌های علمی ما را مورد لطف خود قرار داده و حمایت نموده‌‌اند، تشکر نمایم. پیش و بیش از همه از حضرت آیت‌‌اللّه‌‌ محمدی ری‌‌شهری «رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث» تشکر می‌کنیم که سخاوت‌مندانه تمامی امکانات لازم برای شکل‌‌گیری و باردهی این برنامه پژوهشی را فراهم آوردند. همچنین از قائم‌‌مقام پژوهشگاه حجت‌‌الاسلام

از فعالیت‌های صورت گرفته در چند دهه گذشته است. این آثار در گذشته بیشتر توسط خود غربیان نوشته می‌‌شد، اما امروزه نوشته‌‌هایی با زاویه نگاه یا روش همسو با آثار غربیان، توسط پژوهشگرانی با ریشه اسلامی و شیعی نگاشته می‌‌شود. علاوه بر فعالیت‌های صورت گرفته در فضاهای دانشگاهی، حجم وسیعی از تبلیغات رسانه‌‌ای نیز به شیعیان و چالش‌های مرتبط با آنها اختصاص یافته که متأسفانه بیشتر به دنبال تخریب چهره شیعیان در دنیا بوده است.

با این حال نگاهی به نگاشته‌‌ها و تحقیقات انجام شده توسط شیعه‌‌پژوهان و اسلام‌‌شناسان غربی نشان می‌‌دهد که حجم وسیعی از این پروژه‌‌های علمی، به هویت فکری و معرفتی شیعه اختصاص یافته است. بررسی و مطالعه چنین آثاری درباره تشیع از دو جهت برای جامعه شیعه دارای اهمیت است:

الف) آشنایی با آثار و منابعی که سهم مهمی در ارائه تصویری از قالب و محتوای فکری مردم، طبقه حاکم و نیز طبقه دانشگاهی و روشنفکر جامعه اروپایی و آمریکایی و به‌طور خاص غیراسلامی را برعهده دارد.

ب) تأثیری که این تحقیقات بر نگرش و به تبع آن افکار طبقه روشنفکر و تجدیدنظرطلب در کشورهای مختلف اسلامی و در میان مسلمانان داشته و یا خواهد داشت.

این مطالعات به دلایل مختلفی چون استفاده از روش‌های ناکارآمد در مطالعات اسلامی و شیعی، بهره‌‌گیری از منابع ناکافی یا نامناسب مانند آثار اهل سنت و نگاشته‌‌های غربیان در حوزه تفکرات شیعه، عدم مراجعه به منابع و آثار شیعه بخصوص منابع کهن و اولیه شیعه، بکارگیری پیش‌‌فرض‌های اثبات نشده، غرض‌‌ورزی و غیره، دارای نتایج ناقص و گاه نادرست هستند. لازم است که این مطالعات مورد بازخوانی و بررسی جدید از سوی پژوهشگران حوزه شیعه‌‌شناسی قرار گیرد تا اشکالات و کاستی‌های آن مشخص گردد.