55
کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر اول

(فاضل) ‌‌امامت کهتر (مفضول) که ابوبکر و عمر بودند، به منظور حفاظت از بعضی فواید زودگذر مجاز بود».۱

می‌توان گفت تقریباً تمام این تفکرات، متعلق به زیدیه است نه شخص زید بن علی. می‌‌دانیم که یکی از مهمترین عقاید شیعیان، عدم قبول خلافت و حکومت خلفای اول و دوم و سوم است. از سوی دیگر به زید نسبت داده شده است که برای همراهی بدنه مسلمانان با قیام خود، خلافت و ‌‌امامت خلیفه اول و دوم را پذیرفته و در عین حال برای همراهی شیعیان، حضرت علی‌ علیه السلام را افضل معرفی کرده و تقدم مفضول (ابوبکر و عمر) بر فاضل (علی‌ علیه السلام) را جایز دانسته است. این سخنان و نظریات با تأییدها، احترام‌ها و سخنان بلندی که ائمه شیعه علیهم السلام و علمای این مذهب در مورد جناب زید گفته‌‌اند، سازگاری ندارد. به عنوان نمونه از جابر بن یزید جعفی روایت شده است که گفت: «‌‌امام باقر‌ علیه السلام را دیدم که وقتی به برادرش زید نگاه‌ می‌کرد این آیه را تلاوت می‌‌نمود:

«کسانی که هجرت کرده و از دیار خود رانده شده و در راه من اذیت شده‌اند و جهاد کرده و به شهادت رسیده‌اند، لغزش‌هایشان را پوشیده و آنان را به باغ‌هایی که نهرها از پایین‌‌‌ آن‌ها جاری است وارد می‌کنم، این پاداشی از خداوند است و بهترین پاداش نزد خداست».۲

آن‌گاه ‌‌امام باقر‌ علیه السلام اشاره به زید کرد و گفت: «سوگند به خدا او از مصادیق این آیه است»۳.

از برخی روایات نیز به دست می‌آید که قیام زید مورد رضایت و تأیید ‌‌امام

1.. Watt, Shi’ism, p. ۴۷.

2.. سورۀ آل‌عمران، آیه ۱۹۵.

3.. سبحانی، بحوث فی الملل و النحل، ج۷، ص۷۱؛ السیاغی، الروض النضیر، ج۴، ص۱۰۴.


کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر اول
54

تشیع، دارای درجه‌‌ای از تکامل است که به هیچ وجه با نمونه یهودی -مسیحی آن قابل مقایسه نیست. آری، عقیده به منجی در همه ادیان از جمله یهودیت و مسیحیت هم بوده، ولی روشن است که صرف مشابهت در عقیده، دلیل آن نیست که این موضوع، اسلامی و شیعی نباشد.

بنابراین مهدویت، حقیقتی است که در همه ادیان الهی وجود داشته و اشتراک اسلام و سایر ادیان در این موضوع حکایت از این دارد که منشأ این حقیقت ناب، همانا وحی و اخبار آسمانی است و این مهم، سبب تأیید و تقویت این عقیده در میان موحدان عالم از هر دین و مکتب الهی است.۱

۲.۳. خلط میان تفکرات زید و زیدیه

ایشان در نوشته‌‌های خود، عقاید خاصی را به زید و زیدیه نسبت داده است که به نظر می‌‌رسد وی به جای بیان تفکرات زید، به آموزه‌‌های زیدیه اشاره کرده است: «زید و پیروانش عقاید فرقه‌هایی را که تاکنون مورد توجه قرار گرفته‌اند، نپذیرفتند.‌‌‌ آن‌ها به دنبال ‌‌امام غایب یا ساکت نبودند. [بنابر نظر آنها] ‌‌امام باید از نوادگان علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام باشد (اگرچه شاید این نکته تا بعد آن‌که بعضی از زیدیه به قیام نفس زکیه پیوستند، به وجود نیامد) اما او نمی‌تواند تقاضای بیعت کند مگر اینکه وی ‌‌امامت خود را آشکارا و در نظر عموم اثبات کند..... زید دید که برای اداره کردن خلافت، باید قسمت اصلی نظر مسلمانان را همراه خود داشته باشد و لذا باید بدنه اصلی سنت اسلامی را قبول کند. او این نگرش را با گفتن این حرف که او ابوبکر و عمر را به عنوان خلفا و ‌‌امامان قبول دارد، بیان داشت اما برای راضی ساختن شیعیان به ملحق شدن [گفت:] در حالی‌که علی بالاتر و ممتاز بود

1.. هاشمی شهیدی، ظهور حضرت مهدی (عج) از دیدگاه اسلام، مذاهب و ملل جهان، ص۳۰۵-۳۱۰.

  • نام منبع :
    کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر اول
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2249
صفحه از 230
پرینت  ارسال به