جای نمی‌‌دهند تا بتوان با کمک از آموزه‌های آن‌ها چنین گرته‌برداری را ثابت کرد.

استفاده از پیش‌فرض‌های اثبات نشده در آثار دیگر وات نیز دیده می‌شود. مثلاً او ‌درباره جانشینی پیامبر و مسئله سقیفه بر این باور است که در میان سه تن، یعنی ابوبکر، عمر و ابوعبیده جراح، مثلث قدرتی وجود داشت. به این بیان که این افراد توانسته بودند در زمان زندگی رسول اکرم صلی الله علیه و اله، اقتدار و تاب و توانی، به دست آورند و در رویدادِ سقیفه، با بهره‌گیری از این توان، بر تخت قدرت تکیه زنند.^۱

این نظریه که در میان مستشرقان، به نظریه «مثلث قدرت» آوازه یافته، پس از اواخر سده نوزدهم، به دست کسانی چون لاِمنس و کایتانی که از مستشرقان بنام در حوزه تاریخ اسلام هستند، مطرح شد و با گذر زمان، بی آن که به بوته نقد گذارده شود، بر استواری و استحکام آن، افزوده شد؛ به‌گونه‌ای که خاورشناسان بعدی هم‌چون وات، این نظریه را چون امری مسلَّم برگرفتند و تحلیل‌هایی بر آن افزودند.^۲

جالب این‌جاست که وات در همین کتاب این رویه گذشتگانش را مورد انتقاد قرار داده و آن‌ها را به جهت داشتن بعضی پیش‌فرض‌ها در مطالعه اسلام، مورد نکوهش قرار می‌‌دهد، ^۳ اما در مطالعه شیعه، خود به این مسئله مبادرت می‌‌کند و خواسته یا ناخواسته پیش‌فرض‌های اثبات نشده‌‌اش را به تحقیق تحمیل می‌نماید.

۲. نقد محتوایی

۲-۱. عدم ارائه نظریه‌‌ای صحیح در شکل‌گیری شیعه و اندیشه‌های آن

وات دیدگاه‌های خاصی را در جنبه‌‌های مختلف تشیع بیان می‌کند که فاقد

تحمیل نموده و در مرحله بعد به دنبال شواهدی در تاریخ برای نظریات خود می‌‌گردد. به عنوان مثال او نظریه‌‌ای را مطرح می‌‌کند که ما نام آن را «رهبر کاریزماتیک و جامعه کاریزماتیک» می‌‌نامیم. وی چنین استدلال می‌‌کند که در میان نظامیان حکومت اسلامی در صدر اسلام، به دلیل حضور همیشگی در مرزها و شهرهای نظامی، یک احساس ناامنی همگانی وجود داشت. از این رو بعضی خواستند این ناامنی را تحت لوای رهبری گیرا از بین ببرند و برخی با استفاده از جامعه‌‌ای کاریزماتیک. دسته اول، هسته شیعه را تشکیل دادند و دسته دوم، اولین گروه خوارج را به سامان رساندند.^۱

ایشان بعد از طرح این فرضیه، در صفحات تاریخ به دنبال شاهد می‌‌گردد. مثلاً می‌گوید اولین شیعیان از افراد سپاه علی بودند^۲ و یا یمن را به عنوان خاستگاه شیعه معرفی می‌‌کند تا بتواند شاهد بیاورد که یمنی‌ها افرادی دارای تمدن بودند که پادشاهان خود را به عنوان مافوق انسان قبول داشتند. در نقطه مقابل، چون عرب‌های شمال فاقد نظام سیاسی مشخصی بودند، لذا به سمت نظریه جامعه کاریزماتیک رفتند و اولین خوارج از این منطقه برخاستند.^۳ البته شواهد ایشان هم مانند نظریه‌‌شان غیر قابل قبول است.

و یا در چند نقطه برای آن‌که نشان دهد اسلام به طور عام و شیعه به طور خاص از مسیحیت و یهودیت الگو گرفته است، بعضی از تفکرات و آموزه‌‌های فرقه‌‌های مختلف غلات را به عنوان شاهد خود ذکر می‌‌کند.^۴ قطعاً نمونه آوردن از غلات مثال درستی برای ادعای ایشان نیست چرا که مسلمانان این گروه‌ها را اصلا در دایره اسلام