127
کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر اول

می‌کرد علما و فقهای شیعه را در مقابل درویشان جوریه قرار دهد. برای این منظور هم بود که محمد بن مکی معروف به «شهید اول» را که در دمشق اقامت داشت به خراسان دعوت کرد. گرچه شهید نتوانست این دعوت را بپذیرد ولی کتاب خود، معروف به اللمعة الدمشقیه را که در فقه ‌‌امامیه نوشته بود، برای خواجه‌علی مؤید فرستاد تا دستورالعمل خواجه‌علی در کشورداری شود.۱ البته شاخه‌ای از سربداران تحت ‌‌تأثیر تصوف قرار گرفته و اصطلاحاً صوفی‌زده شدند، در حالی‌که شاخه دیگر آن‌ها کاملاً متشرع بوده که دعوت از شهید به خراسان نیز از همین گروه صورت می‌پذیرد.۲

کتاب‌نامه

۱. ابن الوردی، زین الدین عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، مصر: جمعیة المعارف، ۱۳۱۶ق، الطبعة الاولی.

۲. ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتى، ‌تهران: مؤسسه مطالعات وتحقیقات فرهنگى، ۱۳۶۳ش، چاپ اول.

۳. ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، معالم العلماء، نجف: مطبعة الحیدریة، ۱۳۸۰ق، الطبعة الاولی.

۴. ابن ‌طباطبا المعروف بابن الطقطقا، محمد بن ‌علی، الفخری فی الآداب السلطانیة و الدول الاسلامیه، تحقیق: عبدالقادر محمد مایو، حلب: دارالقلم العربی،

1.. ر.ک: نبئی، اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران در قرن هشتم هجری.

2.. نبئی، اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران در قرن هشتم هجری.


کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر اول
126

معرفى کرده است.۱ از شاگردان وى مى‌توان به علامه حلّى، ابن طاووس و قطب‌الدین شیرازى اشاره کرد که همگی از علمای بزرگ شیعه محسوب‌ می‌شوند.

۲. ۷. ۲. نمونه دیگری که می‌تواند به عنوان ضعف مازاوی در شخصیت‌شناسی مورد ملاحظه قرار گیرد، اظهار نظر وی ‌درباره ماهیت و شخصیت جنبش سربداران می‌باشد.

آقای مازاوی در صفحات پایانی این چنین بیان می‌‌دارند: «برای نمونه می‌توان به درگیری ابن مکی با سلسله سربداران از غلات، اشاره نمود...».۲ در حالی‌که هیچ درگیری میان شهید اول و سربداران در تاریخ ثبت نشده است، بلکه حتی شهید، کتاب لمعه را برای سربداران نوشت۳ و این سربداران بودند که از شهید دعوت کردند تا به خراسان بیاید.

بنابراین چنین ادعایی که میان ایشان و سربداران درگیری و مخالفت بوده‌، مردود است. به علاوه سربداران را از غلات دانستن، سخنی غیر علمی است. اساس دولت سربداران بر اساس تشیع استوار شده بود. وعظ و تبلیغ شیخ‌خلیفه مازندرانی و شیخ‌حسن جوری، بر اساس تشیع اثنی‌عشری بود. وجیه‌الدین مسعود و خواجه شمس‌الدین علی و دیگر امرای سربداری، نیز هر یک به نوبه خود از حامیان این مذهب بودند. آنان با تکیه بر اعتقادات شیعی با مفاسد جامعه، مبارزه می‌کردند و اگر این امر جنبه سیاسی نیز به خود می‌گرفت، تصمیم‌گیرندگان در پی اهداف برون‌مرزی و مبارزه با دولت‌های سنی‌مذهب بودند و نه وسیله‌ای برای منکوب کردن مخالفان داخلی خود. خواجه‌علی مؤید به دنبال برقراری تشیع فقاهتی در جامعه بود. او سعی

1.. ر.ک: طوسی، تلخيص المحصل، تدوين و تحقیق: حمید قلندری بردسیری، غلام عباس حسنوند.

2.. Mazzaoui, Shi’ism, vol.۱, p. ۲۴۰.

3.. کتاب اللمعة الدمشقیة را به درخواست شمس‌الدین محمد آوی از یاران سلطان علی‌بن‌مؤید آخرین حاکم سربداران خراسان برای شیعیان آن خطّه به نگارش در آورد. ر.ک: حقیقت، تاریخ جنبش سربداران، ص۳۶-۳۷؛ خوانساری، روضات الجنات، ج۷، ص۱۲.

  • نام منبع :
    کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر اول
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2183
صفحه از 230
پرینت  ارسال به