69
اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین

به گفته نجاشی،۱ ابوالجارود تا قبل از قیام زید، با وجود برخی عقاید انحرافی، هنوز از امامیه بود و بعد از قیام زید تغییر عقیده داد. بر این اساس، می‌توان گفت كه همراهی زراره با ابوالجارود تا قبل از تغییر عقیده و زیدی شدن ابوالجارود بوده و پس از آن زراره وی را رها کرده است؛ ‌‌‌چرا که نه‌تنها هیچ روایتی همراهی زراره و دیگر اعضای خاندان اعین با قیام زید را گزارش نكرده، بلکه بر اساس گزارش‌ها، زراره مبنای فکری زید درباره قیام را رد كرده است.۲

در مجموع شاید بتوان گفت که چون زراره از فرزندان کوچک خاندان اعین بود، ابتدا تحت تأثیر برادرانش، همچون حمران و عبدالملک، در اوایل جوانی به اهل‌بیت علیهم السلام می‌گرود و سپس بر اساس برخی از عوامل، اندیشه تندی درباره اهل سنت پیدا می‌کند که از نشانه‌های ‌آن مصاحبت با افرادی همچون ابوالجارود است؛ هرچند زراره پس از زیدی شدن ابوالجارود، از او جدا می‌شود.

خاندان اعین و کلام

داده‌های ‌منابع کلامی شیعه و اهل سنت فعالیت کلامی خاندان اعین را فراتر از فراگیری و نقل صرف روایات اعتقادی نشان می‌دهد و یک خط فکری را برای آنان ترسیم می‌كند. فعالیت‌هایی ‌همچون نظریه‌پردازی، پی‌گیری نظریات از سوی نسل بعد، تألیف کتب دقیق علمی، مناظرات و شاگردپروری در پرونده کلامی این خاندان قابل مشاهده است. این تلاش‌ها، در کنار روش علمی آنان در مباحث کلامی، یعنی بهره‌گیری هم‌زمان از نصوص دینی و عقل، این مسئله را قابل پی‌جویی می‌کند که شاید بتوان این خاندان را یک گروه فکری در شیعیان کوفه

1.. نجاشی، رجال، ص۱۷۰.

2.. کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۱۵۲۔۱۵۳.


اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
68

نشانه‌های ‌این نگاه باشد.۱

شاهد نخست ارتباط زراره با ابوالجارود را باید در این سخن کشی جست که زراره و ابوالجارود از امام صادق علیه السلام اجازه ورود گرفتند. ابی‌عبداللّه‌‌ علیه السلام فرمود: «‌‌ای ‌غلام، آن دو را وارد کن؛ آن دو همانند گوساله در حیات و ممات هستند».۲ این نقل کشی می‌تواند گویای وجود برخی عقاید مشترک و همچنین ارتباط زراره با ابوالجارود ‌باشد. مؤید دوم این ارتباط همراهی زراره و ابوالجارود در کنار بستر امام باقر علیه السلام در لحظات آخر عمر آن حضرت علیه السلام است.۳ این روایت مصاحبت زراره و ابوالجارود تا قبل از قیام زید - که در عصر امام صادق علیه السلام اتفاق افتاد - را نشان می‌دهد. از نشانه‌های ‌هم‌فکری زراره و ابوالجارود می‌توان به مسئله تقیه اشاره کرد. زراره، همچون ابوالجارود، درباره مسئله تقیه ابهاماتی داشت. در حدیثی که محمد بن‌حسن بن‌صفار نقل می‌کند، امام باقر علیه السلام از زراره می‌خواهد که آموزه تقیه را بپذیرد.۴

1.. شیخ طوسی، رجال، ص۱۳۵.

2.. حدثنی محمد بن مسعود، قال حدثنی جبریل بن أحمد، قال حدثنی موسى بن جعفر بن وهب، عن علی بن القصیر، عن بعض رجاله، قال استأذن زرارة بن أعین و أبو الجارود على أبی عبداللّه علیه السلام قال یا غلام أدخلهما فإنهما عجلا المحیا و عجلا الممات (کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۱۵۱).

3.. مسعودی، إثبات الوصیة لعلیّ بن أبی طالب، ص۱۸۲.

4.. صفار، بصائر الدرجات، ص۲۴۰.

  • نام منبع :
    اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2645
صفحه از 208
پرینت  ارسال به