ما را رهین منت خویش ساخته‌اند، قدردانی نکنیم. پیش از همه باید از حضرت آیت‌اللّٰه‌‌ ری‌شهری «رئیس مؤسسه دارالحدیث و پژوهشگاه قرآن و حدیث» که بردبارانه و گشاده‌دل همه امکانات لازم را برای شکل‌گیری این برنامه پژوهشی فراهم آوردند، تشکر کنم و نیز قائم مقام پژوهشگاه جناب حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا برنجکار و مدیران و همکاران ارجمندشان را سپاس می‌گویم که مساعدت‌های بی‌دریغ ایشان همواره توشه راه پرفراز و نشیب‌مان بوده است. و سرانجام تلاش مدیران و محققان گرانمایه گروه تاریخ کلام به خصوص جناب آقای روح اللّٰه‌‌ رجبی پور را قدر می‌گذاریم که همت و مهارت آنان، دست‌مایه اصلی این پژوهشکده برای دستیابی به اهداف خطیر و افق‌های بلند آینده می‌باشد، و در این میان به ویژه از حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر اکبر اقوام کرباسی معاونت پژوهشکده یاد می‌کنم که خستگی‌ناپذیر در سامان بخشیدن به کلیه فعالیت‌ها، یار و مددکاری وفادار و پرسوز است.

این همه توفیقات را تنها به لطف حضرت حق‌تعالی می‌دانیم و بر این نعمت، سر سپاس و ستایش بر آستان جلال او می‌ساییم و سایه عنایت مولایمان حضرت ولی عصر(عجل اللّه تعالی فرجه الشریف) را بزرگترین سرمایه برای به انجام رساندن رسالت بزرگ پاسداری از معارف مکتب وحی می‌شماریم.

محمد تقی سبحانی

رئیس پژوهشکده کلام اهل‎بیت علیهم السلام

کلامی کوفه از مهم‌ترین دوره‌های کلامی امامیه است که پژوهش در آن با توجه به نابودی تراث علمی متکلمان آن و فراموشی اندیشه‌های ارائه شده در آن مدرسه - به دلایلی که تفصیل آن در این نوشتار نمی‌گنجد - استفاده از روش‌های پژوهشی متنوع و همت مظاعف پژوهشگران را می‌طلبد.

اصحاب ائمه علیهم السلام از دوره امام سجاد علیه السلام در کوفه و مدینه کار تبیین و دفاع از معارف ‌‌‌‌اهل بیت علیهم السلام را آغاز کردند، هرچند تردیدی نیست که این امر تنها در دوره امام باقر علیه السلام بود که جایگاه والای خویش را در میان شیعیان بازیافت. در مدرسه کلامی شیعی در کوفه، جریان‌های چندی پاگرفت و پیش رفت که نشانه‌های آن تا چند سده در آثار کلامی شیعه و سنی قابل مشاهده است. یکی از جریان‌های شناخته‌شده تأثیرگذار امامی در مدرسه کوفه، جریان فکری فرزندان اعین است. در این میان ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زرارة بن اعین بنام‌ترین شخصیت این خاندان است که آراء و اندیشه‌های متکلمان این خاندان اگرچه در یک نگاه کلی در قالب اندیشه‌ورزی دیگر متکلمان امامی در مدرسه کوفه ارائه شده است، اما بی‌گمان جریان فکری خاندان اعین و در رأس آنان زراره دارای شاخصه‌هایی است که محتوای اندیشه‌های کلامی آنان را از دیگر گروه‌های کلامی امامیه در کوفه مانند جریان هشام بن حکم، هشام بن سالم و مؤمن الطاق و حتی جریان محدث متکلمان متمایز می‌کند. این خاندان در زمینه معارف دینی، از دوران امام سجاد علیه السلامتا وفات ابوغالب زراری در سال ۳۶۸ ق فعال و مؤثر ‌بودند و تلاش فراوانی برای فهم، تبیین و دفاع از آموزه‌های ‌‌‌‌‌اهل بیت علیهم السلام از خود نشان دادند. این نوشتار با هدف تبیین تلاش‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و دست آوردهای کلامی آل اعین ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تألیف شده است و در صدد است فعالیت‌های کلامی این خاندان را با رویکردی تاریخی - تحلیلی مورد مطالعه قرار بدهد.

بی‌سپاسی است اگر از کسانی که در این مسیر ما را با لطف خود نواخته‌اند و