و در جایی دیگر می‌فرماید:

گرفتار كسانى شده‏ام كه چون امر مى‏كنم، فرمان نمى‏برند و چون مى‏خوانم، پاسخ نمى‏دهند...فریاد مى‏خواهم و یارى مى‏جویم، نه سخنم را مى‏شنوید و نه فرمانم را مى‏برید....^۱

از این سخنان، به خوبی بر می‌آید که در پی عدم استقبال عمومی، امام نتوانست قدرت سیاسی خود را برای ارتقای سطح معرفتی عموم به کار گیرد.

پس از شهادت امام علی علیه السلام، مقاومت سیاسی امام حسن علیه السلام در فضای متشتّت سیاسی، همانند دوره قبل، سودی نبخشید. چندین بار به امام سوء قصد شد^۲ و در نهایت، ساختار حکومتی امام به دلیل مشکلات متعدّد از هم پاشید و امام مجبور به مصالحه و انتقال قدرت به معاویه شد. امام علّت صلح را چنین بیان می‌کند:

إِنِّي لَمَّا رَأیتُكُمْ لَیسَ بِكُمْ عَلَیهِمْ قُوَّةٌ سَلَّمْتُ الْأمْرَ لِأبْقَى أَنَا وَ أنْتُمْ بَینَ أَظْهُرِهِمْ، كَمَا عَابَ الْعَالِمُ السَّفِینَةَ لِتَبْقى لِأصْحَابِهَا وَ كَذَلِكَ نَفْسِي وَ أَنْتُمْ لِنَبْقَى بَینَهُم.‏^۳

وقتى ديدم توان مقابله با آنها را نداريد، مقام را به او واگذار كردم تا موجب بقاى خود و شما باشم، چنانچه خضر كشتى را معيوب كرد تا آن را براى صاحبان كشتى نگه دارد. همين طور من نيز خود و شما را نگه داشتم تا ميان آنها بايستیم و نابود نشويم.^۴

تبلیغات سیاسی معاویه و شدّت برخورد او با امام و یارانش، به جایی رسید که ارتباط دوستانه با خاندان امام على علیه السلام از طرف دستگاه اموى، جرمى نابخشودنى به شمار مى رفت. معاویه در بخش‌نامه‌هایى كه به عمّال حكومتى خود در شهرهاى مختلف نوشت، دستور داد با شیعیان، با نهایت

نمی‌دید، مجبور شد به یک‌باره در انزوا و سکوت قرار گیرد و مدّتی را در خانه و یا مزرعه به فعّالیت بپردازد. آن حضرت بعدها، گوشه‌هایی از تلخیِ دورهٔ خلفا و علل انزوا و سکوت خود را در خطبهٔ شقشقیه بیان کرده است:

سوگند به خدا، پسر ابو قحافه خلافت را مانند پیراهنى پوشید؛ با آن‌كه او می‌دانست مدار آسیاى خلافت بسته به وجود من است و من آن كسى هستم كه سیل عِلم و حكمت از سرچشمهٔ الهى من سرازیر مى‏شود و دست هیچ بلندپروازى به دامن من نمی‌رسد. با این حال، جامهٔ شكیبایى پوشیدم و دست از آن بر داشتم و بدان‏ التفاتى ننمودم... عمر[ابن الخطاب] تا چندى كه باید، در جایگاه خلافت نشست، تا آن‌که امر خلافت را به عنوان شورا میان عدّه‌ای قرار داد و مرا یكى از آنها به شمار آورد. پس واى بر این شورا! چه موقع من همتاى پیشتازان خلافت بودم و از چه زمانى چنین شكّى درباره من اتّفاق افتاد كه امروز مرا همپایه با این ناكسان قرار دادند؟! با این حال، من طریق مماشات را در پیش گرفتم و تا آنان آسوده بودند، من هم اظهارى نكردم و همراه آنها به جهاتى پرواز نمودم و صبر كردم، تا زمان طولانىِ رنج و محنت به پایان آمد. ^۱

هنگامی که امام به حکومت رسید، دو جریان سیاسیِ مدّعی هواداری عثمان (اصحاب جمل و نیز معاویه) و جریان اجتماعی _ مذهبی خوارج، سه جنگ فرسایشی را بر امام تحمیل نمودند که نتیجهٔ آن، پیدایش ضعف و اخلال در ادارهٔ امور کشور و ناتوانی در همراه کردن مردم با امام بود. نجوای امام با خدای خویش در این باره، گویای مصیبتی بزرگ است که جامعهٔ اسلامی را در بر گرفته بود:

خدایا! اینان از من خسته‏اند و من از آنان خسته. آنان از من به ستوه‏اند و من از آنان دل‏شكسته.^۲