مثبت و منفی آن را رقم بزند. نمونههایی از این دست تبلیغات، در تاریخ رخ داده است که به برخی از آنها اشاره میشود:
در جنگ صفّین، جوانی از لشکر معاویه که تحت تأثیر فضاسازی مخالفین امامعلی علیه السلام قرار گرفته بود، در بارهٔ علّت حضورش در جنگ چنین میگوید:
من با شما از آن رو پیكار مىكنم كه چنانكه به من گفتهاند، مولاى شما نماز نمىگزارد و شما نیز نماز نمىگزارید و بدان سبب با شما چنین مىجنگم كه یار شما خلیفه ما را كشته و شما در كشتن او به وى كمک كردهاید.۱
امام سجّاد علیه السلام گزارشی از گفت و گوی خود با مروان بن حکم را در باره سبّ امیر المؤمنین علی علیه السلام چنین بیان میکند:
مروان بن حکم به من گفت که در میان مردمان کسی نبود که از صاحب ما [یعنی عثمان]، مانند صاحب شما [یعنی علی] دفاع کند. گفتم: پس برای چه از او بر روی منبرها بدگویی میکنید؟». گفت: «حکومت جز به این راه پا برجا نمیماند»۲.
عبد الله بن عبید الله در بارهٔ علّت سبّ امام میگوید:
اگر آنچه ما از فضائل علی [علیه السلام] میدانیم، این مردم نیز بدانند، از اطراف ما پراكنده میشوند و به فرزندان علی [علیهم السلام] روی خواهند آورد.۳
این موارد، نشان دهندهٔ اثرگذار بودن تبلیغات مسموم سیاسی بر فضای سیاسی جامعه است. چنانکه دستگاه تبلیغاتى معاویه نیز با بیان تلویحى اینكه امام حسن علیه السلام براى سرنگونى حكومت توطئه مىكند، اوضاع را بر علیه امام رقم میزند. این بیان در گفتار عبد الرحمن بن جبیر حضرمى از مردم حِمص (یکی از شهرهای شام)، به خوبی نمایان است كه مىگوید: