نقش عناصر تاریخی در تبیین عقاید اهل بیت علیهم السلام

یک انقلاب قبل از آن‌که در قالب پدیده‌ای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شناخته شود، یك پدیده ارزشی به شمار می‌آید؛ چون خاصیت انقلاب این است که ارزش‌های پیشین را بر اساس اصولی معلوم، دچار تحوّل یا تکامل کند و با بی‌ارزشی‌ها مقابله کند. از سوی دیگر، هیچ گاه نمی‌‌توان به یک‌باره انقلابی را در همه ابعاد آن به ثمر رساند؛ چراکه تحقّق این اصول، محتاج گذر زمان و فراهم شدنِ شرایط مناسب است. بدین ترتیب، عناصر متعدّدی در این تحوّل یا تکامل، اثرگذار و نقش‌آفرین خواهند بود.

این عناصر از قبیل مؤلّفه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، به بروز جنبه‌های اصول بنیادین در بستر زمان منجر می‌شود. بنابر این، ظهور اصول بنیادین ناگزیر باید مسیر «از اجمال به تفصیل» را بپیماید و در غیر این صورت، هر تحوّلی که ایجاد شود، نوعی بدعت و خروج از اصول آن انقلاب به شمار خواهد آمد.

انقلاب عظیم پیامبر خاتم صلّی الله علیه وآله نیز به عنوان پدیده‌ای ارزشی، در تلاش بود تا جامعهٔ هدف خود را در ابعاد ارزشی دچار تحوّل یا تکامل سازد و با بی‌ارزشی‌های آن مقابله کند. رسول اكرم صلّی الله علیه وآله با تلاش‌ها و زحمات فراوان، در زمانی کوتاه توانست جامعه‌ای جاهلی را که دارای شاخصه‌هایی نظیر تفرقه و عداوت، بت‌پرستی برای تقرّب به خدا، مِی‌گساری و قماربازی،