45
نقش عناصر تاریخی در تبیین عقاید اهل بیت علیهم السلام

قلمداران ارتباط خاصّی نیز با سیّد ابو الفضل برقعی برقرار کرد و چنان‌که گذشت، برقعی بر کتاب شاهراه اتّحاد وی مقدّمه نوشت. او در این کتاب، به بررسی نصوص امامت در قالب این موضوعات پرداخت: سقیفه، ماجرای غدیر، بررسی ده حدیث در باب نصّ بر امامت، بی‌خبری اصحاب از نصوص بر امامت، احادیث نصّ در کتب ملل و نحل، و فرقه‌های شیعی. قلمداران در تمام این موارد، بر نفی آموزه‌های امامیه و اصل امامت منصوص تأکید دارد. این کتاب ساختاری منظّم در نقد روایات امامت دارد.

با مقایسهٔ کوتاهی می‌‌توان دریافت که قلمداران در کتاب‌هایش، همان عقاید رایج وهّابیان را بیان کرده و کوشیده است با استفاده از متون مختلف‌، ادلّه‌ای بر آنها ارائه کند. وی در بخشی از کتاب شاهراه اتّحاد می‌نویسد:

با رجوع به مدارک اصلی و اساسی تشیّع، به وضوح مشاهده می‌شود که در این منابع، ائمّه با صفات و خصوصیاتی معرّفی شده‌اند که قرآن حتّی برای پیامبران اولو العزم، یا به عبارت دیگر برای فرستادگانی که دارای نبوّت تشریعی بوده‌اند، قائل نیست.۱

سپس به برخی از ویژگی‌های ائمّه علیهم السلام مانند مختون بودن هنگام ولادت، ارتباط با ملائکه، عرضه اعمال و تأیید به روح القدس، شدیداً حمله می‌کند. وی در بخش دیگری از نوشته‌هایش می‌آورد:

همچنین نصّی بر حکومت افرادی معدود _ مثلاً هفت یا یازده یا دوازده تن و یا... _ که مدّتی محدود زندگی می‌‌کنند، برای حکومت هزاران سال تا قیامت، نیز مطابق با واقعیت و معقول نیست... با توجّه به این تعالیم و نظائر آن، اگر امامی منصوص و معصوم و واجب الاطاعه _ چنان‌که قائلین به امامت منصوصه معتقدند _ تعیین شده باشد، دیگر این اوامر و نواهی موردی ندارد؛ زیرا همین که خداوند همچون دوران قبل از ختم نبوّت بفرماید: «از فلان و بهمان و... اطاعت کنید»، دیگر نیازی نیست

1.. شاهراه اتّحاد، ص۱۰۵.


نقش عناصر تاریخی در تبیین عقاید اهل بیت علیهم السلام
44

خلاف گفتار و رفتار آن حضرت، در مجالس و منابر و تألیفات خود، از بدگویی و عیب‌جویی هیچ گونه مضایقه ندارند و مسلمین را نسبت به یکدیگر معاند و بدبین می‌کنند.۱

همچنین با ردّ اصل امامت می‌نویسد:

خصوصاً که در کتاب خدا _ که فروع جزئیهٔ بسیاری در آن بیان شده _ از این اصل مهم خبری نیست، و با این‌که حق تعالی فرموده: «وَ مَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّىٰ نَبْعَثَ رَسُولاً»۲.... اگر ایمان به امامت و ولایت خلفای منصوص یا غیر منصوص لزومی داشت، خداوند سبحان از ذکر آن دریغ نمی‌فرمود و چون ذکر نفرموده، قطعاً معرفت و ایمان به آنان ضروری نبوده است.۳

حیدر علی قلمداران

وی در ابتدا به شدّت متأثّر از روحانی روشن‌فکری به نام خالصی‌زاده بود. سپس با نزدیک شدن به آثار افرادی مانند خرقانی و سنگلجی به نوع تفکّر آنها با هدف اصلاح گری در تشیّع روی آورد.۴ در این هنگام بود که نقد گرایش‌ها و رفتارهای غلوّآمیز شیعی را بر حسب آنچه خود تعریف می‌کرد، آغاز نمود و کتاب راه نجات از شرّ غُلات را در پنج قسمت نوشت و ضمن آن به بحث از علم امام،‌ ولایت‌، شفاعت‌، غلوّ و زیارت پرداخت‌.۵

1.. شاهراه اتّحاد، ص أ.

2.سورۀ إسرا، آیۀ ۱۵.

3.. شاهراه اتّحاد، ص ب.

4.. جریان‌ها و جنبش‌های مذهبی _ سیاسی ایران. البته گفته شده که نظریات قلمداران در سال‌های آخر حیاتش تغییر نمود.

5.. قسمت اوّل این کتاب، اثبات این حقیقت است که هیچ کس را بر علم غیب راهی‌ نیست جز آنچه علاّم ‌الغیوب به وسیلهٔ وحی، بر پیغمبران نازل کرده است و آنان نیز به پیروان خود گفته‌اند. در قسمت دوم، بحث ولایت ـ که مدّعی است غالیان آن را تا حدّ شرک جلی و بالاتر برده‌اند ـ مورد تحقیق قرار گرفته و در بارۀ ولایتی که قرآن به آن امر می‌کند، توضیح داده شده است‌. قسمت سوم در بحث شفاعت‌، قسمت چهارم در بحث زیارت و قسمت پنجم در معرّفی غالیان است.

  • نام منبع :
    نقش عناصر تاریخی در تبیین عقاید اهل بیت علیهم السلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5154
صفحه از 211
پرینت  ارسال به