191
نقش عناصر تاریخی در تبیین عقاید اهل بیت علیهم السلام

دوره‌های میانیِ حضور اهل بیت علیهم السلام، هیچ گاه دچار تحوّل بنیادین نشده است و تنها دچار بسط و تفصیل شده است. البته عرضه واژگان جدیدی که حاوی معارفی تازه باشند، از لوازم تبیین و تفصیل مفاهیم و آموزه‌های امامت است. بنابر این، طرح واژگان جدید در مرحلهٔ تبیین ویژگی‌های امام (مانند منابع علم امام)، امری اجتناب‌ناپذیر است. با این همه، آنچه مهم می‌نماید، توجّه به سیر تبیینِ «از اجمال به تفصیل» برای آموزه‌های اعتقادی و خصوصاً اصل امامت است که در پرتو معارف قرآن و سنّت نبوی و بر اساس تطابق با این دو، رخ نمود.


نقش عناصر تاریخی در تبیین عقاید اهل بیت علیهم السلام
190

تربیت شاگردان و انتقال آموزه‌های نبوی شدند. اندک ناملایمات و گاه تنش‌ها و خطرات نیز نتوانست پویاییِ اندیشهٔ شیعه را متوقّف سازد و استفاده از فرصت‌های پدیدآمده در بستر زمان، سبب رشد جغرافیاییِ معتقدین به آموزه‌های اهل بیت علیهم السلام گردید. تأسیس قدرتمند نهاد وکالت و فعّال ساختن ظرفیت‌ها و کارکردهای آن با محوریت «امام»، در عرصه‌های گوناگون باعث حفظ و استحکام نظام فکری و اجتماعیِ شیعه گردید تا گستره جامعهٔ شیعه در کنار تمامی بحران‌هایی که پیش از این نیز سابقه داشتند، هویت نبوی خود را حفظ نمایند.

این تمرین عظیمِ دین‌مداری و امامْ‌محوری، با تمامی شگردهایش، نیازمند مرحلهٔ جدیدی بود تا جامعهٔ شیعه با آموزه غیبت امام به صورت بیرونی آشنا گردد. ائمّهٔ متأخّر، در سنین خُرد یا نوجوانی عهده‌دار مسئولیت امامت می‌شدند، امّا آن‌چنان‌که آموزه‌های امامت پیش از آن نیز تأکید داشتند، تفاوتی در دانش ایشان وجود نداشت. از این رو، طرح‌ریزی حرکت جامعه‌ برای گذر از مرحلهٔ غیبت امام عصر، آغاز گردید. در این دوره، جامعهٔ شیعه در حضور امامان و با تلاش عالمان پرتوان شیعه، این تمرین را به خوبی سپری نمود تا با کمترین آسیب، به مسیر خود تا ظهور دولت امام منتظر ادامه دهد.

تأمّل در حجم و محتوای معارف شیعه و نیز دقّت در سطوح مختلف راویان و گزارش‌های ایشان، از ظرافت‌های ادبیات به کار رفته توسّط اهل بیت علیهم السلام در نشر معارف و آموزه‌های امامت حکایت دارد. این ادبیات همسان با شرایط هر دوره، به نحوی واژگان دوره پیشین را تبیین و تفسیر می‌کند که علاوه بر استمرار به کارگیریِ واژگان مذکور، فراتر از اندیشه و فهم عموم، القاء معرفت ننماید. به عبارت دیگر، نگاه به نوع ادبیات به کار رفته در تبیین آموزهٔ امامت، از تلاش برای تفسیر این اصل و ویژگی‌های آن با لحاظ همه جوانب حکایت دارد. بر این اساس، محدودهٔ واژگانی و محتواییِ

  • نام منبع :
    نقش عناصر تاریخی در تبیین عقاید اهل بیت علیهم السلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5260
صفحه از 211
پرینت  ارسال به