شرایط اجتماعی و قدرت اقتصادی

1.. رجال البرقی، ج ۱، ص ۶۱؛ تحف العقول، ص۲۳۴.

2.. «ادبیات سخنان امام سجّاد و صحیفۀ سجّادیه»، فصل‌نامهٔ اندیشۀ دینی دانشگاه شیراز، شمارهٔ ۱۵، تابستان ۱۳۸۴.

3.. سورۀ شورا، آیۀ ۲۳: «قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا ٱلْمَوَدَّةَ فِى ٱلْقُرْبَىٰ ».

4.. حضرت زهرا علیها السلام در خطبهٔ خود فرمود: «فلمّا اختار اللّه لنبیه دار أنبیائه و مأوى أصفیائه، ظهر فیكم حسیكة النّفاق و سمل جلباب الدّین و نطق كاظم الغاوین و نبغ خامل الأقلّین و هدر فنیق المبطلین فخطر في عرصاتكم و اطلع الشیطان رأسه من مغرزه هاتفا بكم، فألفاكم لدعوته مستجیبین و للغرّة فیه ملاحظین، ثمّ استنهضكم فوجدكم خفافاً و أحمشكم فألفاكم غضاباً، فوسمتم غیر إبلكم و أوردتم غیر شربكم، هذا و العهد قریب و الكلم رحیب و الجرح لمّا یندمل و الرّسول لمّا یقبر، ابتدارا زعمتم خوف الفتنة، «أَلَا فِى ٱلْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ »؛ اما هنگامى كه خداوند سراى پيامبران را براى پيامبرش بر گزيد، و جايگاه برگزيدگانش را منزلگاه او ساخت، ناگهان كينه‌هاى درونى و آثار نفاق در ميان ←← شما ظاهر گشت، و پردهٔ دين كنار رفت، و گمراهان به صدا در آمدند، و گم‌نامانِ فراموش‌شده سر بلند كردند، نعره‏هاى باطل بر خاست و در صحنهٔ اجتماع شما به حركت در آمدند. شيطان سرش را از مخفيگاه خود بيرون كرد و شما را به سوى خود دعوت كرد، و شما را آمادهٔ پذيرش دعوتش يافت و منتظر فريبش! سپس شما را دعوت به قيام كرد و سبكبار براى حرکت يافت! شعله‏هاى خشم و انتقام را در دل‌هاى شما بر افروخت، و آثار غضب در شما نمايان گشت. و همين امر سبب شد بر غير شتر خود علامت نهيد، و در غير آبشخور خود وارد شويد، [و به سراغ چيزى رفتيد كه از آنِ شما نبود و در آن حقّى نداشتيد و سرانجام به غصب حكومت پرداختيد]؛ در حالى كه هنوز چيزى از رحلت پيامبر نگذشته بود، زخم‌هاى مصيبت ما وسيع و جراحات قلبى ما التيام نيافته، و حتّى هنوز پيامبر( به خاك سپرده نشده بود. بهانهٔ شما اين بود كه مى ترسيم فتنه‏اى برپا شود. و چه فتنه‏اى از اين بالاتر كه در آن افتاديد؟ و همانا دوزخ به كافران احاطه دارد». کشف الغمّة، ج ۱، ص ۴۸۵؛ کفایة الأثر، ص ۳۶؛ دلائل الإمامة، ص ۳۴.

1.. رجال الکشّی، ص ۱۲۴؛ الاختصاص، ص ۶.

2.. الکافی، ج ۱، ص ۴۷۲.

3.. رجال الکشّی، ص ۱ _ ۶.

4.. الکافی، ج ۲، ص ۳۷۹.

5.. برای آگاهی از سرنوشت این عده، ر.ک: رجال الکشّی، ص ۳۳۹.

6.. الکافی، ج ۳، ص ۲۳۴.