حسین بن سعید اهوازی از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی علیهم السّلام^۱ درباره عصمت ائمه علیهم السّلام ادعای عدم خلافت بین علمای شیعه کرده است: «لا خلاف بین علماءنا فی انهم علیهم السّلام معصومون من کل قبیح مطلقاً».^۲و^۳

از این عبارت استفاده می‏شود که اولاً در عصر این امامان، عصمت ائمه علیهم السّلام مورد اتفاق علمای امامیه بوده؛ ثانیاً تصریحی روشن برای درک منشأ عصمت از آن برداشت نمی‏شود.

عثمان بن سعید عمری، نخستین نایب خاص امام زمان علیه السّلام، دعایی املا کرده و در آن از امام عصر علیه السّلام چنین یاد کرده است:

فَإِنَّهُ الْهَادِی وَالْمُهْتَدِی وَالْقَائِمُ الْمَهْدِی الطَّاهِرُ التَّقِی النَّقِی الزَّکی الرَّضِی الْمَرْضِی الصَّابِرُ الْمُجْتَهِدُ الشَّکور... فَإِنَّهُ عَبْدُک الَّذِی اسْتَخْلَصْتَهُ لِنَفْسِک وَارْتَضَیتَهُ لِنُصْرَةِ نَبِیک وَاصْطَفَیتَهُ بِعِلْمِک وَعَصَمْتَهُ مِنَ الذُّنُوبِ وَبَرَّأْتَهُ مِنَ الْعُیوبِ وَأَطْلَعْتَهُ عَلَی الْغُیوبِ وَأَنْعَمْتَ عَلَیهِ وَطَهَّرْتَهُ مِنَ الرِّجْسِ وَنَقَّیتَهُ مِنَ الدَّنَسِ اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَیهِ وَعَلَی آبَائِهِ الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِین.‏^۴

همان‎گونه که آشکار است، در این متن نیز امتناع معصوم از گناه، به خود او اسناد داده شده و بر حفظ ویژه خدا از گناه (و خطا) تصریح شده است. حداقل از عبارت‏های «طاهر» (پاک)، «تقی» (پرهیزگار)، «نقی» (پاکیزه)، «زکی» (صالح)، «صابر»، «مجتهد» (کوشا) استفاده می‏شود که امام علیه السّلام با اراده خویش این افعال را پی گرفته است (و از اطلاق این تعبیرها عصمت آن بزرگوار

داشته ‏باشد و بر الهی ‏بودن منشأ عصمت تأکید کند.

سید حمیری یکی دیگر از اصحاب امام صادق علیه السّلام است که در اشعار خود از ایشان با تعبیرهایی یادکرده که از آنها برداشت می‏شود که عصمت آن حضرت را از سوی خدای سبحان می‏داند. «ابن المهذَّب» و «نسل المطیَّب»، برخی از این تعبیرهاست.^۱

علی بن رئاب از امام علی و اهل‎بیت ایشان علیهم السّلام با عبارت «هم اهل‎بیت طهارة معصومون» تعبیر کرده که نشان می‏دهد عصمت آنان را از سوی خدای سبحان می‏داند.^۲

بنا بر نقل شهرستانی، هشام بن سالم نیز امام را معصوم می‏داند و از آنچه به وی اسناد داده، فهمیده می‏شود که عصمت امام را از سوی خدای سبحان می‏دانسته است. عبارت شهرستانی چنین است: از هشام بن سالم نقل شده که وی با اینکه به عصمت ائمه علیهم السّلام باور دارد، ارتکاب معصیت را برای انبیا علیهم السّلام ممکن می‏داند. او فرق بین عصمت انبیا و ائمه علیهم السّلام را این می‏داند که به پیامبر وحی می‏شود؛ پس اگر مرتکب خطایی شود، به او اطلاع داده می‏شود و او توبه می‏کند. این در حالی است که به امام وحی نمی‏شود پس باید معصوم باشد. از این عبارت هشام دانسته می‏شود که وی وحی را یکی از مؤلفه‏های محوری در تحقق عصمت می‏داند.^۳