وَعِتْرَتِهِ وَذُرِّیتِهِ علیهم السّلام أَمْ یحْسُدُونَ النَّاسَ عَلی ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَینا آلَ إِبْراهِیمَ الْکتابَ وَالْحِکمَةَ وَآتَیناهُمْ مُلْکاً عَظِیماً فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَمِنْهُمْ مَنْ صَدَّ عَنْهُ وَکفی بِجَهَنَّمَ سَعِیراً.^۱

در این حدیث، امام رضا علیه السّلام بر اساس این آیات، امام را راهنمایی‏کننده به حق و کسی که به او حکمت اعطا شده و علم بسیار و کتاب و حکمت داده شده و آنچه را نمی‏دانسته به او تعلیم داده شده، معرفی می‏کند. همچنین امامان اهل‏بیت علیهم السّلام را کسانی معرفی می‏کند که به آنان کتاب و حکمت داده شده‏اند؛ یعنی به همه آنچه قرآن بر آن مشتمل است آگاه‏اند.^۲ همچنین پیامبر و امام روح‏القدس را در اختیار دارد: «و روح‏القدس لا ینام ولا یغفل ولا یلهو ولا یسهو».^۳ ازاین‎رو امام با اینکه با تقواترین انسان‏هاست (اتقی الناس)^۴ و از همه مردم به آنچه امر می‏کند، بیشتر عمل می‏کند و از آنچه نهی می‏کند، از همه انسان‏ها گریزان‏تر است: «یکونُ آخَذَ النَّاسِ بِمَا یأْمُرُ بِهِ وَأَکفَ النَّاسِ عَمَّا ینْهَی عَنْه»^۵ و هرگز غفلت بر او عارض نمی‏گردد: «تنام عینه ولا ینام قلبه».^۶ اگر دچار غفلت یا خطا یا جهل گردد، روح‏القدس که از جبرئیل و میکائیل بزرگ‏تر است، به او اطلاع داده، او را کمک خواهد کرد: «یخبرهم و یسددهم».^۷ با این حال، اگر زمینه گناه پیش آید، طوری به او ارائه برهان خواهد شد که با وجود آن، معصوم قصد گناه نیز نخواهد کرد.^۸ امام سجاد علیه السّلام در توضیح «لولا ان رأی

او اعطا شده است.^۱ برداشت برخی محققان این است که علم اعطاشده به آنان که سبب ترک گناه می‏شود، از سنخ علم عادی سایر بشر نیست.^۲

پرسشی که در اینجا مطرح می‏شود این است که علم چه رابطه‏ای با حصول عصمت دارد و چگونه منجر به آن می‏گردد؟ پاسخ این است که انجام گناه از سوی هر عاقلی یا به سبب این است که حکمی از احکام الهی را نمی‏داند و یا نسبت به آن حکم غفلت دارد و یا از عظمت خدا غافل است و یا شهوت بر او غلبه کرده است. بر اساس آیات و روایات، درباره معصوم، همه این راه‏ها مسدود است و هیچ‏یک از این بدی‏ها در امام راه ندارد. بر اساس روایات، «الامام عالم لا یجهل»؛^۳ پس به قرینه بافت این متن، جهل برای او در هیچ‏یک از امور دینی و آنچه دانستن آن برای رهبر جامعه نیاز است، وجود ندارد.

إِنَّ الْأَنْبِیاءَ وَالْأَئِمَّةَ علیهم السّلام یوَفِّقُهُمُ اللَّهُ وَیؤْتِیهِمْ مِنْ مَخْزُونِ عِلْمِهِ وَحِکمِهِ مَا لَا یؤْتِیهِ غَیرَهُمْ فَیکونُ عِلْمُهُمْ فَوْقَ عِلْمِ أَهْلِ الزَّمَانِ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی أَ فَمَنْ یهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یتَّبَعَ أَمَّنْ لا یهِدِّی إِلَّا أَنْ یهْدی فَما لَکمْ کیفَ تَحْکمُونَ وَقَوْلِهِ تَبَارَک وَتَعَالَی - وَمَنْ یؤْتَ الْحِکمَةَ فَقَدْ أُوتِی خَیراً کثِیراً وَقَوْلِهِ فِی طَالُوتَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیکمْ وَزادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ یؤْتِی مُلْکهُ مَنْ یشاءُ وَاللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ وَقَالَ لِنَبِیهِ صلی الله علیه و آله أَنْزَلَ عَلَیک الْکتابَ وَالْحِکمَةَ وَعَلَّمَک ما لَمْ تَکنْ تَعْلَمُ وَکانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَیک عَظِیماً وَقَالَ فِی الْأَئِمَّةِ مِنْ اهل‎بیت نَبِیهِ