مسلمان درباره منشأ عصمت از گناه؛ آشنایی با سیر تطور فهم دانشمندان مسلمان از آیات و روایات و سایر ادله بیانگر منشأ عصمت و ممکن ساختن مقایسه دیدگاه آنان (با تأکید بر فهم آنان از این ادله). بدیهی است که فهم دقیق آیات و روایات و دیدگاه‏های دانشمندان مسلمان درباره این موضوع، مرزهای احتمالی آن دو را آشکارتر خواهد ساخت.

این کتاب دربردارنده چهار بخش است. بخش نخست به تبیین دیدگاه آیات و روایات درباره «منشأ عصمت از گناه» خواهد پرداخت. بخش دوم، عرضه دیدگاه دانشمندان مسلمان را درباره این موضوع در بر خواهد داشت. در این بخش دیدگاه‏های متکلمان، فلاسفه و عرفا هر یک در فصلی جداگانه تبییین خواهد شد. سومین بخش به «بررسی دیدگاه‏های دانشمندان مسلمان درباره منشأ عصمت از گناه» بر پایه عقل و نقل همت خواهد گماشت. ازآنجاکه از دیدگاه اسلام، فیصله دهنده نهایی این بحث، عقل و منابع وحیانی است و همه کسانی که به این موضوع پرداخته‏اند به عقل یا منابع وحیانی یا هر دو استدلال کرده‏اند، معیار این پژوهش نیز در داوری، عقل و منابع وحیانی خواهد بود. در این بخش نیز رویکرد فلاسفه، متکلمان و عرفا، تفکیک‏شده ارزیابی خواهد شد. واپسین بخش، حاوی بررسی «ماهیت و عوامل عصمت از خطا از دیدگاه آیات و روایات» خواهد بود.

در اینجا بر خود فرض می‏دانم از همه فرهیختگان و عزیزانی که مرا در به ثمر رسیدن این اثر یاری‏ رساندند، متواضعانه قدردانی کنم، به‏ویژه از ریاست محترم مؤسسه علمی‏فرهنگی دارالحدیث، حضرت آیت‏اللّٰه ری‏شهری که اهتمام ویژه‏ای به پژوهش‏های ژرف و نوین در مطالعات قرآن و حدیث دارند. بهترین سپاس‏هایم را نثار استاد ارجمند حجة‏الاسلام والمسلمین دکتر

عصمت از دیدگاه آیات و روایات، مفهومی مرکب از چند مؤلفه است و تعریف مؤلف ارجمند این مقاله، مستلزم فروکاستن تعریف عصمت به یکی از مؤلفه‏های آن به نظر می‏رسد.^۱

انجام پژوهش حاضر با چالش هایی مواجه بوده از جمله کمبود تحلیل‏ها و پیشینه علمی منسجم که بر سختی کار افزوده و طبعاً نارسایی‏های نخستین نگاشته‏ها درباره موضوعات بِکر را با خود به همراه دارد. با اینهمه این پژوهش از ابعاد گوناگون دارای اهمیت است؛ از سویی در عصر حاضر، ظهور و رشد شبهات گوناگون درباره عصمت و منشأ آن - به‏ویژه در ذهن جوانان - نمود بیشتری دارد. کاوش‏های دقیق درباره منشأ عصمت راه را برای پاسخ‏گویی روشن‏تر به برخی از این شبهات هموار خواهد ساخت. از سوی دیگر ازآنجاکه برخی مبانی و مسائل این پژوهش نزد تعدادی از پژوهشگران این موضوع، متأثر از منابعی غیر از کتاب و سنت است، انجام دقیق این پژوهش، مبانی و مسائل غیروحیانی را آشکارتر می‏سازد. همچنین ازآن‎رو که بسیاری از فرهیختگانی که به این بحث پرداخته‏اند، همه منابع و متون را مورد کنکاش قرار نداده‏اند. استقصای این موارد، مایه بررسی‏های ژرف‏تر و رسیدن به نتایج دقیق‏تر ـ به‏ویژه از دیدگاه عقل و نقل - خواهد بود. طبیعی است که بسنده کردن به برخی منابع این پژوهش، حاصلی ناقص خواهد داشت و تحویلی‏نگری، یکی از لوازم لاینفک آن به شمار خواهد رفت.

مهم‏ترین اهداف این پژوهش عبارت‏اند از: ریشه‎یابی منشأ عصمت از دیدگاه آیات و روایات، به دست آوردن دیدگاه و رویکردهای کلی دانشمندان