نگاشته‏شده درباره عصمت نشان می‏دهد که بیشتر پرسش‏های فوق در حیطه منشاء عصمت یا اصلاً طرح نشده‏اند و یا به طور ضمنی در لابلای بحث‏های دیگر آورده شده‏اند و به طور جامع، مطمح نظر نبوده اند. در این میان، دیدگاه قرآن کریم و روایات معصومان علیهم السّلام بیش از نظرات دیگران، مورد کم‏مهری واقع شده؛ به طوری که هیچ کتابی به طور مستقل در این زمینه از دیدگاه متون وحیانی یافت نمی شود. جستجوی نگارنده نشان می‏دهد که حتی مقاله‏ای هم به طور مستقل در این زمینه تالیف نشده است.

با اینکه مسئله عصمت از عصر حضور معصومان مطرح بوده و دانشمندان مسلمان در این زمینه آثار فراوانی تألیف کرده اند؛‏ اما در زمینه منشأ عصمت، تألیف مستقلی دیده نمی‏شود.

البته دانشمندان مسلمان در آثار خود به منشأ عصمت هم اشاره‏هایی داشته‏اند، اما هیچ‏یک، جامع و مستوفا به موضوع نپرداخته‏اند چنانچه سیر تطور این مساله نیز مورد بررسی قرار نگرفته است. ازاین‎رو این پژوهش در این زمینه مسبوق به سابقه نیست.

از نمونه‏های نادر نگارش یافته در این زمینه، اثر محسن دیمه‏کار گراب است که در مقاله خویش با عنوان «عصمت امام و خاستگاه آن در قصص قرآن کریم» به طور گذرا به خاستگاه عصمت پرداخته است؛ البته در محدوده آیات قرآن (و بدون بررسی روایات یا دیدگاه دانشمندان مسلمان). تنها هشت صفحه از این مقاله به بررسی اجمالی «منشأ عصمت» اختصاص دارد. با اینکه این نوشتار، حاوی نکات مفیدی است، اما از نقص‏های متعددی رنج می‏برد؛ مانند اینکه ایشان در ابتدای بررسی خاستگاه عصمت، عصمت را از مقوله «علم و معرفت یقینی» می‏داند، درحالی‎که همان‎گونه که در بحث‏های آتی خواهد آمد،

فلاسفه با وجود اختلاف مشرب‏هایی که دارند در این زمینه چیست؟ آیا با پذیرشِ «علیت فلسفی»، جایی برای فعل معصوم باقی می‏ماند؟ اگر همانند بیشتر عرفا، باور به عدم بودن غیرخدا داشته باشیم، پاسخ به سؤال فوق چگونه خواهد بود؟ همچنین در این فرض، «سلطنت دائمی و فراگیر خدا درباره همه آفریده‏ها» چگونه قابل تبیین خواهد بود؟) آیا می‏توان راه سومی را منشأ عصمت دانست، به طوری که خاستگاه عصمت، نه «فعل الهی» به‏تنهایی باشد (و تبعات منفی فوق را داشته باشد) و نه «فعل معصوم»، به‏تنهایی باشد (و سلطنت و قدرت دائمی خدای متعال را نادیده انگارد)؟ دیدگاه قرآن و روایات اهل بیت علیهم السّلام در این زمینه چیست؟ نظر متکلمان امامیه در عصر حضور معصومان علیهم السّلام در این باره چیست؟ اگر بپذیریم که از دیدگاه متون وحیانی، خدا و معصوم، نقشی توأمان دارند؛ این متون، نقش خدا را چگونه تبیین و تحلیل کرده‏اند؟ همچنین در این فرض، متون مذکور، نقش معصوم را در حصول عصمت چه می‏دانند؟ از دیدگاه این متون آیا عصمت، رخدادی، «دفعی» است یا «گام به گام»؟ اگر «گام‏به‏گام» است، «فعل خداوند و معصوم و برهم‏کنش این دو بر یکدیگر»، دارای چه مراحلی است؟ همه آنچه درباره دیدگاه آیات و روایات گفته شد درباره عصمت از گناه است یا عصمت از خطا یا هر دو؟ دیدگاه متکلمان عصر حضور و پس از آن در تحلیل و تفسیر آیات و روایات مربوط به این بحث چیست؟

درک عمیق سؤالات فوق از یک سو جایگاه این پژوهش را در منظومه اعتقادات اسلامی و به ویژه شیعیان آشکار می سازد و از سوی دیگر اهمیت آن را برملا می‌سازد؟ از طرفی، نگاه تاریخی به لایه‏های این پژوهش و تحولات رخ داده در هر یک از ابعاد آن، نشان می‏دهد که این مسئله، پیچیده‏تر از آن است که مورد غفلت واقع شود و یا با مطالعه‏ای سطحی از آن عبور شود. تورق بسیاری از کتاب‏های