11
منشأ عصمت از گناه و خطا (نظریه ها و دیدگاه ها)

پیشگفتار

پیشگفتار

حَدَّثَنَا حُسَيْنٌ الْأَشْقَرُ قَالَ: قُلْتُ لِهِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ مَا مَعْنَى قَوْلِكُمْ إِنَّ الْإِمَامَ لَا يَكُونُ إِلَّا مَعْصُوماً فَقَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السّلام عَنْ ذَلِكَ فَقَالَ الْمَعْصُومُ هُوَ الْمُمْتَنِعُ بِاللَّهِ مِنْ جَمِيعِ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى- وَ مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلى‏ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ۱.

آموزه عصمت یکی از مهم‎ترین باورها در شناخت پیامبران و امامان معصوم علیهم السّلام است و ابعاد گوناگون این عقیده در کتاب‏های کلامی و غیرکلامی بررسی شده است.۲ یکی از پرسش‏های بنیادین پیرامون این آموزه این است که عصمت معصوم از چه چیزی ناشی می شود و خاستگاه آن چیست؟ آیا عصمت، فقط فعل خداست و معصوم هیچ نقشی در آن ندارد (اگر چنین باشد، معصوم چه برتری بر دیگران خواهد داشت؟ چگونه می تواند الگوی دیگران باشد؟ فعل و ترک او در مواجهه با اوامر و نواهی الهی چه ارزشی خواهد داشت؟) آیا عصمت، تنها نتیجه فعل و تلاش معصوم است؟ (اگر چنین باشد، باورمندان به جبر خالص چه نظری دارند؟ اهل حدیث، سلفیه و عمده اشاعره که باور به خلق اعمال از سوی خدا دارند، در این زمینه چه می‏گویند؟ نظر

1.. ابن بابویه، معانی الأخبار، ص۱۳۲، ح۲.

2.. برای دیدن نمونه کتاب‏های کلامی، ر.ک: الشریف المرتضی، تنزیه الأنبیاء و منصور بن راشد التمیمی، العصمة فی ضوء عقیدة اهل السنة والجماعة، ص۲۵۳ - ۲۸۳.


منشأ عصمت از گناه و خطا (نظریه ها و دیدگاه ها)
10

در میان مجموعه مباحث و موضوعات عصمت، بررسی ماهیت عصمت، منشأ و فرایندهای حصول عصمت در معصومان، از مباحث مهم اعتقادی است که با دیگر موضوعات عصمت و حتی مباحث خداشناسی و انسان شناسی نیز ارتباط نزدیکی می‏یابند. هرچند در این خصوص، دیدگاه‏ها و نظریات گوناگونی ابراز شده ولی تا کنون این دیدگاه‏ها به صورت مقایسه‏ای و همراه با ارزیابی از منظر معارف وحیانی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. کتاب پیشِ‏رو که به همت یکی از محققان فاضل پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السّلام به تحقیق و نگارش درآمده است، با موضوع «منشأ عصمت از گناه و خطا» بخشی از کلان‏پروژه «بازشناسی اندیشه کلامی امامیه» است. این پژوهش با آثار دیگری که در سایر عناصر معرفتی شیعه سامان‏ می‏یابد، تکمیل خواهد شد و در نهایت، تقریر جامعی از اندیشه‏ کلامی امامیه را بازنمائی خواهد کرد.

در پایان بر خود فرض می‏دانیم از همه کسانی که این پژوهشکده را در تبیین ابعاد معرفتی اهل‏بیت علیهم السّلام مدد می‏رسانند قدردانی کنیم. از رئیس محترم پژوهشگاه قرآن و حدیث، حضرت آیت‏اللّٰه ری‏شهری که بردبارانه و گشاده‏دست همه امکانات لازم را برای این خدمت علمی و معنوی فراهم ساخته‏اند و نیز قائم مقام محترم پژوهشگاه جناب حجة‏الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار و مدیران و همکاران ارجمندشان که بیشترین سهم را در این میان برعهده داشته‏‏اند و از معاون محترم پژوهشکده کلام اهل‏بیت علیهم السّلام حجة الاسلام دکتر سید حسن طالقانی و از نویسنده محترم کتاب، جناب حجة‏الاسلام دکتر عبد الحسین کافی، قدردانی و سپاس‏گزاری می‏کنم و توفیقات بیشتر ایشان را خواستارم.

همه توفیقات را تنها به لطف حضرت حق‏تعالی می‏دانیم و بر این نعمت، سر سپاس و ستایش بر آستان جلال او می‏ساییم و سایه‏ی عنایت مولایمان حضرت ولی عصر؟عج؟ را بزرگ‏ترین سرمایه برای به انجام رساندن رسالت بزرگ پاسداری از معارف مکتب وحی می‏شماریم.

رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السّلام

محمدتقی سبحانی

  • نام منبع :
    منشأ عصمت از گناه و خطا (نظریه ها و دیدگاه ها)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1971
صفحه از 258
پرینت  ارسال به