فَاقْتُلُوا أَنفُسَكُمْ؛ پس به سوی آفریدگار خود توبه کنید و خویشتن را بکشید). این آیه به مسئله توبه بنی اسرائیل از گوساله‏پرستی اشاره دارد:

(وَإِذْ قالَ مُوسی لِقَوْمِهِ یا قَوْمِ إِنَّکمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَکمْ بِاتِّخاذِکمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلی بارِئِکمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکمْ ذلِکمْ خَیرٌ لَکمْ عِنْدَ بارِئِکمْ فَتابَ عَلَیکمْ إِنَّهُ هُوَالتَّوَّابُ الرَّحیمُ؛ و هنگامی که موسی به قوم خود گفت: ای قوم من، حقّا که شما به خاطر پرستش گوساله به خودتان ستم کردید پس به سوی آفریدگار خود توبه کنید و خویشتن را بکشید که این عمل در نزد خالقتان برای شما بهتر است. پس خدا به شما عطف توجه نمود و توبه شما را پذیرفت، که او بسیار عطوف و توبه‏پذیر و مهربان است).^۱ در این آیه قتل نفس به جهت توبه از گناهان، خیر قلمداد شده است.

در آیه ۸۵ سوره اعراف مشارٌ الیه «ذلکم» چنین بیان می‏گردد: (فَأَوْفُوا ٱلْكَيْلَ وَٱلْمِيزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا ٱلنَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَ لَا تُفْسِدُوا فِى ٱلْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ؛ پس پیمانه و ترازو را به تمام دهید و از اموال مردم کم نگذارید و بر روی زمین پس از اصلاح آن فساد نکنید. این برای شما بهتر است).^۲ این آیه به تعادل در تجارت و عدم فساد در زمین اشاره دارد. در این آیه، وفای به کیل و پیمانه و عدم فساد روی زمین، خیر تلقی شده است.

در سوره توبه، جهاد با مال و جان در راه خدا مشار الیه «ذلکم» قرار گرفته است: (ٱنفِرُوا خِفَافًا وَثِقَالاً وَجَٰهِدُوا بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ؛ سبک‏بار و سنگین‏بار کوچ کنید و با اموال و جان‏های خود در راه خدا جهاد نمایید، که این برای شما بهتر است اگر بدانید).^۳

دین با نعمت عامه همراهی کند، نتیجه‏اش سرور و شادی خواهد بود.

راغب^۱ عقیده دارد که به هر عطیه‏ای که دادنش عقلاً واجب نباشد و گیرنده‏اش مستحق آن نباشد، فضل گفته می‏شود؛ مانند فضل در این آیات: (وَاسْئَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ)؛ (ذلِك فَضْلُ اللَّهِ)؛ (وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ). مراد در هر سه آیه، نعمت‏های مادی الهی است. خداوند نه به بندگان نه به آنچه به آنان می‏دهد نیازمند نخواهد بود.

در آیه (أَهُمْ يَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّكَ نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُم مَّعِيشَتَهُمْ فِى ٱلْحَيَوٰةِ ٱلدُّنْيَا وَ رَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَٰتٍ لِّيَتَّخِذَ بَعْضُهُم بَعْضًا سُخْرِيًّا وَ رَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ)^۲ به جای واژه «فضل» این‏گونه آمده است: (مَّعِيشَتَهُمْ فِى ٱلْحَيَوٰةِ ٱلدُّنْيَا وَ رَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَٰتٍ). در این آیه تصریح می‏شود که فضل الهی همان معیشت دنیایی خواهد بود. در ادامه از رحمت الهی نیز سخن به میان می‏آید.

نتیجه اینکه در برخی آیات قرآن واژگان رحمت و مغفرت و فضل به عنوان همنشین «خیر» مطرح می‏شوند و مراد از فضل، زندگانی سالم دنیایی است.

رابطه خیر و هدایت

در قرآن عبارت «ذلِکمْ خَیرٌ لَکمْ» هفت بار تکرار شده است. در این موارد «لکم» به عنوان واژه همنشین «خیر» مطرح می‏شود که خیری را برای انسان تثبیت می‏نماید. در همه موارد «ذلکم» مبتدا و «خیر» خبر است و «ذلکم» اسم اشاره است. مشارٌ الیه در هر کدام از این موارد، متفاوت است. گاهی مشارالیه فرد خاص و گاه افرادی عام هستند.

در سوره بقره مشار الیه «ذلکم» این‏گونه بیان می‏شود: (فَتُوبُوا إِلَىٰ بَارِئِكُمْ