موضوع سخن است و به جنبه‏های دیگر آن توجه ندارد.

برخی افضلیت را از حرف «من» که در ادامه واژه «خیر» آمده به دست می‏آورند نه از لفظ «خیر». تفاوت واژه «خیر» با واژگان مشابه همچون حسن، جمیل و صالح در همین است که این واژگان بر خلاف واژه «خیر» خود دارای خصوصیتی هستند که از آنها مخصوص بودن فهمیده می‏شود.^۱ این ادعا با ظاهر تمام آیات هماهنگ نیست؛ زیرا در برخی آیات، از واژه «من» استفاده نشده است.

از واژه «خیر» واژگان متعددی مشتق می‏گردد. تعداد این واژگان بر حسب اشتقاق خاص به ۱۵ عدد می‏رسد. البته این تعداد به غیر از حالت‏های نحوی این واژه است. ناگفته نماند که تعدادی از این واژگان اشتقاقی ربطی به بحث خیر در مسئله شرور ندارند. در این تحقیق، علی‏رغم عدم ارتباط این واژگان با بحث خیر و شر، به مناسبت بحث معناشناسی، ناگزیر از مختصری بحث درباره این واژگان خواهیم بود تا مخاطب در جریان عدم ارتباط این واژگان با مسئله شرور قرار گیرد.

«اختیر» که انقلاب به «اختار» شده ماضی از باب «افتعال» است. «اختیار» مصدر «اختیر» است. راغب می‏گوید: اختیار به معنای طلب چیزی که انجام دادن آن خیر است، می‏باشد.^۲

در واژه «اختار» اصطفاء و انتخاب نمودن به نحوی اشراب می‏شود. حضرت موسی علیه السّلام بین تمام مردان قومش این تعداد افراد را انتخاب کرد: (وَٱخْتَارَ مُوسَىٰ قَوْمَهُ‏سَبْعِينَ رَجُلاً لِّمِيقَاتِنَا؛ و موسی از قوم خود برای وعده‏گاه ما

از این رهگذر ادعا می‏شود؛ با توجه به معنای لغویین درباره واژه «خیر» و با التفات به آیات قرآن کریم، این دو واژه در تقابل با یکدیگر به کار می‏روند.

مشتقات «خیر»

برخی اشتقاقات واژه «خیر» از باب تفعل است و بر مطاوعه دلالت دارد. وقتی گفته می‏شود «خیّره» یعنی او را صاحب اختیار قرار دادیم و سپس او چیزی را اختیار کرد. آیاتی در قرآن چنین هیئت و معنایی دارند: (وَ فَٰكِهَةٍ مِّمَّا يَتَخَيَّرُونَ؛ و میوه از آنچه انتخاب کنند).^۱ (إِنَّ لَكُمْ فِيهِ لَمَا تَخَيَّرُونَ؛ به‏درستی برای شماست هر چه برگزینید).^۲

گاهی «خیر» صفت برای یک موصوف قرار می‏گیرد. تفاوتی ندارد که این موصوف مذکر باشد یا مؤنث، مفرد باشد یا جمع. در همه حالت‏ها این واژه به طور جامد به کار می‏روند: (لَعَبْدٌ مُّؤْمِنٌ خَيْرٌ مِّن مُّشْرِكٍ؛ حتماً برده‏ای باایمان از مردی آزاد و مشرک بهتر است).^۳ (وَٱللَّهُ خَيْرُ ٱلْمَاكِرِينَ؛ خداوند، بهترین چاره‏جویان است).^۴ (ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ؛ این برای شما بهتر است).^۵ (أَكُفَّارُكُمْ خَيْرٌ مِّنْ أُولَائِكُمْ؛ آیا کافران شما بهتر و برتر از آنهایند؟‏).^۶ (يَٰصَٰحِبَىِ ٱلسِّجْنِ ءَأَرْبَابٌ مُّتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ ٱللَّهُ ٱلْوَاحِدُ ٱلْقَهَّارُ؛ ای دو یار زندانی من، آیا خدایان متعدد و پراکنده بهترند یا خدای یکتای غالب و چیره).^۷ این موارد بیانگر خیر بودن