برای حل این مسئله اعتقادی، چیستی آن مورد مطالعه و دقت قرار گیرد و قلمرو وجودی آن مشخص شود. آن‏گاه که هویت شر معلوم نگردد، رخدادی خیر به عنوان شر مطرح می‏شود و ای‏بسا پدیده‏ای شر تحت عنوان خیر جای گیرد. در این حالت است که پاسخ‏ها به مسئله شر ناکارآمد جلوه می‏کنند.

برای مشخص شدن هویت شر، باید ملاک و معیاری برای نام‏گذاری پدیده‏ها به خیر و شر معرفی گردد. اینکه چه ملاکی برای خیر یا شر بودن رخدادها در نظر گرفته شود مهم است. اگر ملاک خیریت یا شریت پدیده‏ها خرسندی و ناخرسندی انسان باشد، هر پدیده‏ای که مایه خرسندی انسان گردد خیر تلقی می‏شود و آن رخدادی که ناخرسندی انسان را به همراه داشته باشد، شر نام‏گذاری می‏گردد. در جهان‏بینی قرآن خرسندی و ناخرسندی انسان ملاک و معیار این نام‏گذاری نیست، بلکه عاقبت‏اندیشی و مصلحت ‏سنجی برای انسان، معیاری مناسب برای خیر بودن یا شر بودن پدیده‏ها معرفی می‏گردد. این ملاک و معیار را می‏توان با دقت در معنای واژگان مرتبط با خیر و شر و تحلیل روابط بین آنها در آیات قرآن کشف کرد.

در جهان‏بینی قرآن، «شر» مساوی با رنج نیست. بین شر و رنج در جهان‏بینی قرآن رابطه عموم و خصوص من وجه برقرار است. اگرچه برخی دشواری‏ها شر هستند، اما هر مشقتی شر تلقی نمی‏گردد. قرآن می‏فرماید: (کتِبَ عَلَیکمُ الْقِتالُ وَهُوَ کرْهٌ لَکمْ وَعَسی أَنْ تَکرَهُوا شَیئاً وَهُوَ خَیرٌ لَکمْ وَ عَسی أَنْ تُحِبُّوا شَیئاً وَهُوَ شَرٌّ لَکم؛ قتال بر شما واجب شده درحالی‏که آن را مکروه می‏دارید و چه بسا چیزها که شما از آن کراهت دارید درحالی‏که خیرتان در آن است و چه بسا چیزها که دوست می‏دارید درحالی‏که شر شما در آن است).^۱ قرآن تصریح

فطرت را در وجود خویش خاموش کرده‏اند. لذا تنها اسباب و مسببات مادی را می‏بینند. اما افرادی هم وجود دارند که اگرچه گاهی درگیر عالم ماده می‏شوند، اما نور فطرت خدادادی در آنها خاموش نشده است، بنابراین با اندک التفاتی متوجه علت‏العلل می‏شوند و برای رفع گرفتاری‏ها از او مدد می‏جویند.

سوره معارج ضمن بیان رذیله‏ای از انسان بیان می‏دارد: (إِنَّ ٱلْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا * إِذَا مَسَّهُ ٱلشَّرُّ جَزُوعًا * وَ إِذَا مَسَّهُ ٱلْخَيْرُ مَنُوعًا ).^۱ انسان بر اثر حرص و زیاده‏خواهی مفرط، در مصاف شر دچار جزع می‏شود. جزع در لغت به معنای اندوهگین شدن آمده است. لغویین بین «جزع» و «حزن» تفاوتی قائل شده‏اند و معتقدند: معنای واژه «جزع» رساتر از مفهوم حزن است؛ هرچند که حزن عمومیت دارد، ولی جزع هم حزنی است که انسان را از چیزی که در صدد آن است بازمی‏دارد و برمی‏گرداند و او را از آن کار جدا می‏سازد.^۲ البته با توجه به استثنای آیه ۲۲ خداوند بیان می‏دارد که مراد از انسان، جملگی انسان‏ها نیست؛ بلکه مصلین از این قاعده مستثنا هستند. از همنشینی واژه شر با جزع، خداوند از این روحیه انسان پرده برمی‏دارد که انسان در برابر شر کم‏حوصلگی می‏کند و سخت اندوهگین می‏شود.

نتیجه گیری

همواره شر به عنوان مسئله‏ای چالش‏انگیز در حوزه مطالعات دینی مطرح بوده است؛ لذا اندیشمندان پیوسته به دنبال رهیافتی برای حل این معضل اعتقادی بوده‏اند. باید توجه داشت که هستی‏شناسی و هویت‏سنجی شرور مقدم بر ارائه راه‏حل برای این مسئله است؛ لذا بسیار اهمیت دارد که پیش از بیان راهکار