برخوردار‌اند، ولی روایات نقل به مضمون، نمی‌تواند نشانه معناشناختی در مسیر فهم آیات قرآنی باشد؛ زیرا این روایات در حقیقت پردازش اطلاعات فرد دیگر از قول معصوم‌اند و به آسانی نمی‌توان این پردازش اطلاعات را با جهان‌بینی قرآنی منطبق دانست.

نتیجه

رابطه زبان با معنا رابطه‌ای دو سویه است. از یک سو معنا در شکل‌گیری زبان و نوع طبقه‌بندی الفاظ تأثیر می‌گذارد و از سوی دیگر زبان تصویر معناست. این رابطهٔ دوسویه دستگاه سامان‌مند زبان را قادر می‌سازد تا با استفاده از مؤلفه‌های معنایی «واژگان کلیدی و کانونی، معنای نسبی، حوزه‌ها و میدان‌های معنایی» به تدریج معنا را کشف کند. این فرایند مورد تأیید قرآن است و به آسانی در واژه‌های پربسامد و کم‌تکرار قابل استفاده است. قرآن افزون بر فرایند معناشناسی، هدف‌گذاری و واقع‌نمایی را در روند معناشناسی می‌طلبد. در فرایند کشف، نقش اساسی بر عهده خود متن است و نباید متون مشابه و حتی همسان را در کشف جهان‌بینی متن سهیم کرد؛ زیرا هر متنی با معنای خود تناظر دارد و نمی‌توان بیش از معنای واقعی، معنایی بر متن تحمیل کرد. متون همسان در کنار هم می‌توانند جهان‌بینی شاملی به وجود آورند، ولی این به معنای دخالت دادن این متون در توسعه یا تضییق معنای متن خاص نیست، بلکه بدین معناست که دامنه معناشناسی توسعه می‌یابد و تحلیل معناشناسی در گستره چند متن ارائه می‌شود. توجه به روایات تفسیری در کنار دیگر قرینه‌های درون متنی می‌تواند به کشف معنا کمک کند.‌

جهان‌بینی اشتراک دارند، در کشف معنا نیز سهم غیر قابل انکاری دارند.

به همین ترتیب در معناشناسی جهل، روایات کتاب العقل و الجهل از کتاب کافی نشانه‌هایی برای تحلیل معناشناختی آیات عقل و جهل هستند. رابطه جهان‌بینی الهی با قرآن و روایات را می‌توان در شکل زیر نشان داد.

نمودار شماره ۲: (رابطه جهان‌بینی الهی با قرآن و روایات)

در بینامتنیت قرآن و روایات باید میان روایات اصیل و روایات نقل به مضمون تفاوت نهاد؛ زیرا روایاتی که نقل به مضمون هستند، در کنار آیات قرآنی، جهان‌بینی جامع الهی تشکیل نمی‌دهند، بلکه این روایات حاکی از فرهنگ مسلمانان آن دوران‌اند نه فرهنگ و جهان‌بینی اسلامی، پس نمی‌توانند در معناشناسی قرآن دخیل باشند. هرچند این روایات از متون تفسیری به متن قرآنی نزدیک‌ترند.

معناشناسی فرهنگ مسلمانان در هر دوره و تحلیل روایات آن زمان می‌تواند در اعتبارسنجی روایات الگویی ارائه دهد، ولی نباید آن را با معناشناسی قرآن گره زد؛ زیرا در معناشناسی قرآن، تنها نشانه‌هایی به‌کار گرفته می‌شوند که در کشف معنای الفاظ قرآنی مؤثر باشند. روایات اصیل که از معصوم صادر شده از این قابلیت