77
میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی

باشد یا خیر (وسعت اثر زبان)، به یقین دست‌کم کاری که زبان در مورد اندیشه انجام می‌دهد این است که زبان انعکاس معناست؛ به این معنا که اگر فردی صاحب اندیشه باشد، زبانش آن را نشان خواهد داد؛ بنابراین، در بررسی اندیشه با متن یا زبان سروکار خواهیم داشت.

اصول و مبانی معناشناسی میدانی در کاربست قرآنی

اصول و مبانی معناشناسی میدانی در کاربرد قرآنی آن را در دو بخش «تعامل جهان‌بینی بر دستگاه زبانی و مهندسی معکوس جهان‌بینی قرآنی» باید پی گرفت؛ زیرا این روش بر این اساس استوار شده که زبان نمود خارجی جهان‌بینی است. از این‌رو، برای رسیدن به جهان‌بینی باید متن را تحلیل کرد؛ زیرا مؤلفه‌های متن بر اساس جهان‌بینی شکل می‌گیرند. بر این اساس، لازم است این رابطه دوسویه بررسی شود.

تعامل جهان‌بینی معنایی و دستگاه زبانی

دستگاه معنایی، دستگاه تصویری زبان، واژه‌های کلیدی، میدان‌های معنایی، معنای پایه و نسبی، نسبت‌های معنایی، مفاهیم اساسیِ این روش هستند. دستگاه معنایی پایه‌ای‌ترین مفهومِ این روش است.

دستگاه معنایی یا جهان‌بینی معنایی

به اعتقاد ایزوتسو، معناشناسی علمِ تحقیق در ماهیت و ساختِ جهان‌بینی یک ملت در یک دوره خاص است. به اعتقاد او، معناشناسی متن خاص، به‌معنای


میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
76

اندیشه‌ای که در دستگاه قرآنی سامان نیابد، مورد پذیرش نظام جهان‌بینی قرآن قرار نگرفته است.

رکن اساسی اندیشه

اگر نظامِ یک اندیشه را شبیه یک تسبیح در نظر بگیریم، تمام ارکان سامان‌یافته و منظم آن با یک رکن اساسی (مانند نخ تسبیح) به هم متصل می‌شوند، تا یک نظم درونی ایجاد شود؛ به‌گونه‌ای که اگر این رشته گسسته شود، کلیت نظام نیز از بین می‌رود. رکن اساسی در اندیشه قرآن کریم، «اللّه» است. رکن بودن اللّه در نظام معنایی قرآن حتی از سوی غیر مسلمانانی نظیر ایزوتسو نیز مورد تأکید قرار گرفته است.۱

جهان‌بینی قرآن با رکن «اللّه» در مقابل جهان‌بینی الحادی قرار می‌گیرد که رکن اساسی آن انسان است. اگر انسان از جهان‌بینی الحادی حذف شود، این جهان‌بینی انسان محور نیز فرو می‌ریزد.

کانون‌های معنایی

ایزوتسو زبان و اندیشه را به ساختمان تشبیه می‌کند. کانون‌های معنایی به‌مثابه اتاق‌های مختلف یک ساختمان‌اند. اگر بپذیریم که اندیشه ویژگی‌های پیش‌گفته را دارد، باید رابطه زبان و اندیشه (معنا) را بررسی کرده و به دست آوریم.

در پاسخ به این پرسش، باید به دو رویکرد مختلف که در باب فکر کردن وجود دارد، بپردازیم: رویکرد نخست این است که انسان با واژگان فکر می‌کند و اندیشه او بدون زبان اساساً شکل نمی‌گیرد، اما بر اساس رویکرد دوم، واژگان و زبان تنها انعکاس اندیشه‌اند. صرف نظر از این‌که اندیشه انسان از وجود زبان شکل گرفته

1.. ایزوتسو، خدا و انسان در قرآن، ص‌۱۱۹.

  • نام منبع :
    میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6179
صفحه از 296
پرینت  ارسال به