73
میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی

میدان معنایی چنین اندیشه‌ای درخور مطالعه معناشناختی است.

قومی با فرهنگِ برگرفته از وحی

برخی از فرهنگ‌ها ادعا می‌کنند که دستگاه مفهومی خود را از یک منبع بدون خطا دریافت کرده‌اند، از این‌رو، فرهنگِ خود را فرهنگِ کامل و برتر می‌دانند. از دیدگاه نظریه معناشناسی میدان‌های معنایی چنین ادعایی قابل ارزیابی است و می‌توان با بهره‌گیری از این روش به اعتبارسنجی چنین مدعیاتی پرداخت.

اگر متنی به باور معناشناسِ متخذِ از وحی و متن آسمانی باشد چنین متنی از نظر ارزش‌گذاری معناشناختی بالاترین ارزش را در مطالعه میدان‌های معنایی خواهد داشت؛ زیرا اولاً، حاکی از یک دستگاه معنایی کامل با انسجام درونی است و ثانیاً، نسبت به متون دیگر خطای کمتری دارد و چه بسا در متنی نظیر قرآن بی‌خطا باشد. ثالثاً، کشف دستگاه معنایی چنین متونی برای تأثیرگذاری در دستگاه معنایی متون دیگر ارزش فراوانی دارد.

با نگاه معناشناختی به قرآن کریم، افزون بر جنبه قدسی، آن را متنی با ویژگی‌های معناشناختی کامل می‌دانیم؛ یعنی قرآن را دارای دستگاه معنایی پیشرفته، کامل، بی‌خطا و تأثیرگذار بر تمام فرهنگ‌های بشری می‌یابیم که از بالاترین ارزش‌ در مطالعات معناشناختی برخوردار است. با مطالعات معناشناختی نیز، برتری قرآن بر دیگر متون ادعایی وحیانی اثبات می‌شود.

ویژگی‌های اندیشه

دستگاه معنا

اندیشه، دستگاه معناست. مراد از دستگاه معنایی، این است که اندیشه ویژگی‌های


میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
72

قومی با خرده فرهنگ

فرهنگ‌ها نیز در بُعد اندیشه مانند افراد هستند؛ یعنی برخی فرهنگ‌ها مانند اندیشه انسان عادی از نظر ساختار درونی و توازن و انسجام از قدرت کافی برخوردار نیستند. این فرهنگ‌ها را از نظر اندیشه نمی‌توان یک دستگاه اندیشه‌ایِ کامل در نظر گرفت. قومی که فرهنگ کاملی ندارند و زبان آنها ناقص است و هنوز به پیچیدگی‌های امروزی نرسیده‌اند - به دلیل فقدان همین دستگاه معنایی - در برابر فرهنگ‌های دیگر همواره منفعل‌اند و دستگاه مفهومی آنان بر اساس معیارهای فرهنگ‌های بزرگ‌تر تعریف می‌شود و تغییر می‌یابد. اگرچه از نظر زبان‌شناسی مطالعه چنین فرهنگ‌هایی نیز ارزش زبان‌شناختی دارد و بسیاری از زبان‌شناسان این اقوام را برای مطالعه انتخاب می‌کنند، اما در مطالعات معناشناسی میدان‌های معنایی، این‌گونه از فرهنگ‌ها ارزشِ درجه دوم دارند.

قومی با فرهنگِ کامل

بسیاری از اقوام از فرهنگ کاملی برخوردارند که این فرهنگ در زبان آنان نیز تبلور یافته است. تمدن‌های معروف جهان که از سابقه و پیشینه طولانی برخوردارند، معمولاً زبان و فرهنگ کاملی نیز ارائه می‌دهند. ویژگی این فرهنگ‌ها این است که دارای دستگاه مفهومی تقریباً کامل هستند که یک جهان‌بینی شامِلی را شکل می‌دهند و اجزای این جهان‌بینی یک‌دیگر را پشتیبانی می‌کنند و اجزاء در یک سیر کلی با هم در ارتباط‌اند و نظام درونی اندیشه قوم بر اساس آن خطِّ سیر تعریف می‌شود. ممکن است این سیر با جهان‌بینی‌های دیگر هم‌سو یا ناهم‌سو باشد. مقصود از فرهنگ کامل در این عنوان، «فرهنگ درست» نیست، بلکه فرهنگی است که از ساختار دستگاه معنایی برخوردار است. این فرهنگ‌ها معمولاً بازبسته یک یا چند متن هستند که غالباً با بعد زبانی نمود می‌یابند و از نگاه معناشناسی

  • نام منبع :
    میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 7665
صفحه از 296
پرینت  ارسال به