281
میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی

پویا میان بازیگران اصلی در جریان باشد. اکین برای مثال، این دو چارچوب مفهومی قُطبی را در جهان‌بینی قرآنی به‌عنوان موردی مشکل‌ساز و سنتی بیگانه برای اسلام در نظر می‌گیرد. به علاوه اکین ایزوتسو را برای در نظر نگرفتن مفاهیم طباق و مقابله در زبان عربی و سبک قرآنی و بلاغت قرآنی مورد انتقاد قرار می‌دهد. به عقیده اکین، ایزوتسو تصویری بسیار فلسفی ترسیم می‌کند که از ابزاری غیر اسلامی استفاده کرده است. به نظر من، ایزوتسو از تکنیک روایی پایه‌ای بلاغت قرآنی ناآگاه بوده است. ناآگاهی ایزوتسو از اطلاعات مبنایی درباره علوم قرآنی به مفاهیم طباق و مقابله محدود نمی‌شود. انتقاد دیگر بر علیه ایزوتسو صورت گرفته است که پرداختن او به موضوع ترادف را بحث می‌کند. پرسش‌هایی که در این‌جا مطرح می‌شوند از این قرارند: او چگونه مفهوم واژه‌‌های هم‌معنا را در قرآن درک می‌کند؟ تا چه حد تفاوت‌ها و رنگ‌های مختلف در میان دیگر رنگ‌ها را که معنای بسیار نزدیکی دارند، مشاهده می‌کند؟ برای مثال، کارا می‌پرسد، آیا همه واژه‌های متقارب را که در سطح یکسانی واقع می‌شوند، در نظر می‌گیرد؟ آیا او به روشنی اختلافات جزئی میان آنها را تشخیص می‌دهد؟ تمایز او میان هم‌معنایی مطلق و هم‌معنایی نزدیک تا چه اندازه واقع‌گرایانه است؟ به بیان دیگر، ایزوتسو از چه معیارهایی برای این تمایز استفاده می‌کند و آیا این معیارها با همتایان اسلامی‌شان برابرند؟ آیا او بافت متنی آیه یا سوره را به طور مؤثر برای ارجاع به هم‌معناهای نزدیک (متقارب) مورد استفاده قرار می‌دهد؟

از آنجا که هدفِ آن اجازه دادن به قرآن برای تفسیرِ مفاهیم خود ضروری است، تحلیل او از مفاهیم قرآنی را بررسی می‌کنیم. ضروری است اشاره کنیم دانشمندان مسلمان استدلال کرده‌اند که هم‌معناهای مطلق (الترادف التام) بسیار محدود هستند و بسیاری از کلمات که هم‌معنا در نظر گرفته می‌شوند در واقع، هم‌معناهای نزدیک یا ناقص هستند (الترادف الجزئی یا الترادف الشبهی).


میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
280

همیشه زندگی دنیای پایین‌تر را نسبت به دنیای نزدیک‌تر ترجیح می‌دهد. اکین می‌پرسد، چرا ایزوتسو ترجیح خود را توجیه نمی‌کند و با این استدلال ادامه می‌دهد که این ترجیح ظریف و تعمدی است. به اعتقاد اکین، ایزوتسو، به پیروی از ساختارهای جهان‌شناختی فیلسوفان اشراقی، دنیا را در پایین‌ترین نقطه قرار می‌دهد، جایی که سطح اول وجود شکل می‌گیرد.

به عقیده اکین این رویکرد بیشتر به مسیحیت نزدیک است تا اسلام و بی‌شک، رویکردی قرآنی نیست. اکین همچنین ایزوتسو را برای در نظر گرفتن حیات یا زندگی پایین‌تر از واژه «دنیا» مورد انتقاد قرار می‌دهد. او اشاره می‌کند که در قرآن «الحیاة» تنها به دنیا محدود نمی‌شود. در ترکیب «الحیاة الدنیا» واژه «دنیا» در واقع، از درجه دومِ اهمیت برخوردار است. اکین نتیجه می‌گیرد که تلاش‌های ایزوتسو در معرفی «الحیاة الدنیا» به‌عنوان سطح پایین‌تر و خراب در مقایسه با آخرت به‌عنوان سطح بالاتر، با جهان‌بینی قرآنی هماهنگ نیست. اکین می‌گوید قرآن هرگز «الحیاة الدنیا» (به معنای ثروت و بسیاری از دستاوردهای مشروع دنیوی) را نفی نمی‌کند، بلکه رابطه انسان با دنیا را مورد سؤال قرار می‌دهد. اکین همچنین ارزیابی ایزوتسو از شعر جاهلی را با توجه به «الحیاة الدنیا و الآخرة» مورد انتقاد قرار می‌دهد.

پیش از حرکت به سمت ارزیابی‌های علمی - انتقادی درباره درک ایزوتسو از واژه‌های هم‌معنا، شایسته است به نکته مهم دیگری اشاره کنیم که دانشمندان درباره روش‌شناسی ایزوتسو بیان کرده‌اند و آن این‌که این روش‌شناسی را شکننده در نظر می‌گیرند.

استدلال مبنایی ایزوتسو بر ایجاد جهان معناشناختیِ قرآن بر اساس نظامی پیچیده از تضادها مبتنی است. به بیان او، ما احساس می‌کنیم که دِرامی به شدت معنوی در حال رخ دادن است. یک دِرام همیشه تنها وقتی رخ می‌دهد که یک تضاد

  • نام منبع :
    میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6440
صفحه از 296
پرینت  ارسال به