271
میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی

آثار ایزوتسو درباره قرآن: بازسنجی‌های انتقادی در دانش جدید اسلامی

همان‌طور که پیش از این اشاره شد، آثار ایزوتسو در محافل دانشگاهی برای زمانی طولانی بدون هیچ انتقاد جدی از تفوق برخوردار بوده‌اند. با وجود این در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اواخر دهه اول سده بیستم برخی بازسنجی‌های انتقادی از آثار و روش‌شناسی او رخ نمودند، هرچند هنوز بسیاری از دانشمندان وجود دارند که باور دارند آثار ایزوتسو رویکردی منحصر به فرد را در مطالعات قرآنی بازنمایی می‌کنند و حوزه مطالعاتی تخصصی خود را در چارچوب نظریه‌های اصلی زبان‌شناختی و آثار ایزوتسو ترسیم می‌کنند. این نسل جدید از دانشمندان کاملاً با نسل پیشین متفاوت‌اند. برخی از آنان به مسائل اصلی در آثار ایزوتسو می‌پردازند و برخی دیگر بر موضوعات خاصی متمرکز می‌شوند و با جزئیات کامل درباره آنها به بحث می‌پردازند. به اعتقاد من تلاش‌های هردو گروه نه‌تنها از ارزش آثار ایزوتسو نمی‌کاهند، بلکه تصویری اصیل‌تر از ایزوتسو نسبت به آنچه پیش از این در ذهن داشتیم، ارائه می‌دهند. در بحثی که در ادامه می‌آید ارزیابیِ انتقادی رویکرد روش‌شناختی ایزوتسو را به مفاهیم قرآنی بررسی خواهیم کرد و چهار پرسش که به نظر می‌رسد به طور خاص در بحث انتقادی درباره روش‌شناسی ایزوتسو مهم‌اند، بررسی خواهیم کرد:

۱. خوانش همزمانی ایزوتسو از مفاهیم قرآنی بر مبنای رویکرد معناشناختی او تا چه اندازه معتبر است؟

۲. آیا استفاده ایزوتسو از منابع به‌عنوان سازوکار کنترلی در مقابل این خطر که معنای ساده و روشن متن بر اساس روش او که در آن ژرف‌ساخت متن را رمزگشایی می‌کند، موفق عمل می‌کند؟

۳. آیا رویکرد ایزوتسو تفسیری است یا روش‌شناختی؟

۴. این‌که مسلمانان چه چیزی را می‌توانند دغدغه اصلی مؤمنین معمولی در


میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
270

تحسین‌آمیزی موفق شد. سویسالدی نتیجه می‌گیرد که آثار ایزوتسو به نتیجه‌ای دست یافتند که کمتر مسلمان روشنفکری به آن دست یافته است.

این درکِ به شدت مثبت از آثار ایزوتسو نه‌تنها این آثار را برای مسلمانان قابل پذیرش می‌سازد، بلکه او را - اگر نگوییم به یک مسلمان حقیقی - به یک مسلمان افتخاری تبدیل می‌کند. برای مثال، محمد بن نصر، بر مبنای خوانش خویش از آثار ایزوتسو معتقد است که ایزوتسو ظاهراً با پیشینه‌ای اسلامی سخن می‌گوید. همچنین محمت بیرقدار تأکید می‌کند که بدون تردید از دیدگاه‌های مختلف، ایزوتسو یکی از ماست.

به علاوه در بسیاری از محافل مسلمانان این اعتقاد وجود دارد که ایزوتسو مسلمان بوده است و بسیاری از دانشمندان ترکیه معتقداند که ایزوتسو دانش دست اولی از اسلام از طریق ترک‌های تاتار در اختیار داشته است و این ارتباط، از چشم‌اندازی ملی‌گرایانه، به ایزوتسو جایگاه خاصی می‌دهد که با همه دانشمندان غربی متفاوت است.

به عقیده برخی دیگر این حقیقت که ایزوتسو مدتی در ایران اقامت داشته و به بسیاری از آثار فارسی علاقه‌مند بوده، او را به جهان فارسی‌زبانان نزدیک‌تر می‌کند. همچنین روابط شخصی دیگری نیز همچون رابطه میان دوستان، یا رابطه استاد و شاگردی در مورد خالد مسعود - یکی از مترجمین آثار ایزوتسو به اردو - وجود داشته است. برای مشاهده تحسین و احترامی که بسیاری از مسلمانان درباره آثار ایزوتسو بیان می‌داشتند، باید نگاهی به حکایات کوتاهی درباره زندگی او داشته باشیم که ما را به یاد ادبیات اسلامی طبقات می‌اندازد. ایزوتسو کوشا، صبور، مهربان، نجیب، عاشقِ کتاب و شخصی اصیل و خوش‌خُلق بود. به‌ روشنی می‌توان گفت پذیرش ایزوتسو به‌عنوان یک مسلمان نقش مهمی در مقبولیت وی داشت.

  • نام منبع :
    میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6211
صفحه از 296
پرینت  ارسال به