269
میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی

سنت‌های تثبیت شده، آنان راهی برای تفسیر قرآن و درک نظام‌مند و جامع آن در پرتو نور قرآن یافته بودند. امروز ایزوتسو نماینده رویکرد این دانشمندان است. برخی رویکرد کل‌نگر و یکپارچه ایزوتسو را به قرآن، تنها راه چاره مسلمانان در این دوره بحران‌های فکری می‌دانند. البته، کسانی که این اعتقاد را دارند تا جایی پیش می‌روند که ایزوتسو را در همان طبقه پیشگامان اصلاح‌گرایی اسلامی قرار می‌دهند. آثار ایزوتسو شایستگی بزرگ دیگری در چشم بسیاری از مسلمانان دارند که این شایستگی، تلاش او برای استخراج اصول اخلاقی از قرآن، با به کاربستن روش‌‌شناسی خویش در قرآن، است. به عقیده بسیاری از دانشمندان مسلمان، ایزوتسو به‌جای تمرکز بر تحلیل دستوری بر مسائل اخلاقی متمرکز می‌شود و از این منظر او شبیه به محمد عبده است که به‌دنبال احیای سبک زندگی اسلامی بود. به نظر می‌رسد که برخی مسلمانان، ایزوتسو را آخرین حلقه از زنجیره دانش قرآنی جدید می‌دانند که با دهلوی آغاز شد.

دانشمندان مسلمان، رویکردهای همدلانه و همگرایانه ایزوتسو به اسلام - به شکل عام - و به قرآن - به طور خاص - را نیز با جزئیات کامل مورد بحث قرار داده‌اند. ایزوتسو خود در برخی آثارش بیان کرده که با نگرشی همدلانه و گونه‌ای خاص از هم‌گرایی به این موضوع نزدیک شده است. به طور خلاصه یک دیدگاه همدلانه یا همگرایانه نوعی دیدگاه بردبارانه است که با آن می‌توان متن دیگری را از درون درک کرد، یا دیدگاه خودی را نه از دیدگاه شخصی خود بلکه از منظری یکسان درک کرد. به عقیده محمد بن نصر، رویکرد همدلانه ایزوتسو، به او اجازه می‌دهد منطق عمیق قرآن را درک کند. این مسئله از دیدگاه نصر مسئله بسیار مهمی است؛ زیرا در نظر او بسیاری از متفکرین مسلمان نتوانسته‌اند این کار را انجام دهند. به عقیده محمت سویسالدی، ایزوتسو در تثبیت یک هدف، یک روش اصیل و ایجاد رابطه‌ای قوی میان واژه‌های بخش‌های قرآنی و کل قرآن به شکل


میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
268

ایزوتسو درباره قرآن را به‌عنوان متنی خوداستوار اتخاذ کنند. آنان ایزوتسو را دانشمندی پیشرو می‌دانند که یک تفسیر نظام‌مندِ کاملاً جدید از متن قرآنی به‌عنوان نظامی دارای انسجام درونی و خوداستوار از واژه‌ها ایجاد کرد که در آن، همه واژه‌ها یکپارچه می‌شوند. همچنین برخی دانشمندان، ایزوتسو را به سبب تصمیمش بر عدم خوانش متن قرآن بر اساس اندیشه‌های پساقرآنی و یا سنت‌های ایجاد شده از سوی نسل‌های مسلمانان بعد از وحی مورد تحسین قرار می‌دهند.

بسیاری ایزوتسو را دانشمندی منحصر به فرد می‌دانند؛ زیرا او معتقد است «باید به قرآن اجازه داد خود سخن بگوید». برخی نیز معتقدند این تنها راه برای کشف معنای واقعی و اصیل قرآن است. اسماعیل یاکیت - استاد فلسفه اسلامی در ترکیه - بیان می‌کند تنها روشی که با آن می‌توانیم قرآن را به‌صورت عینی و اصیل درک کنیم روش معناشناختی است که بر مبنای معیارهای قابل اتکا استوار است. در واقع، این روش معناشناختی را که به‌صورت گسترده از سوی ایزوتسو استفاده می‌شود، باید به‌عنوان روش خود قرآن در تفسیر حقیقی در نظر گرفت.

مسلمانانی دیگر هستند که روش‌شناسی ایزوتسو را نقطه عطفی در مطالعات قرآنی می‌دانند. برخی این اعتقاد را دارند که چاپ آثار ایزوتسو به جهت ابتکار جدی مسلمانان در بازگشت به قرآن درست به موقع انجام گرفت (مشابه مفهوم sola scriptura). متأثر از اصلاح‌گرای برجسته مسلمان اهل هند، شاه ولی اللّه دهلوی، بسیاری از مسلمانان (برای مثال، عبیداللّه السندی، حسین علی و احمد علی لاهوری، حمیدالدین فرحی و امین احسن اصلاحی) تلاش‌های بسیاری برای یافتن انسجام موضوعی و منطقی در قرآن انجام دادند. این دانشمندان و دانشمندانی همچون محمد عبده و رشید رضا تلاش کردند تا مسلمانان را در برابر پیروی کورکورانه از سنت محافظت کنند. روش‌شناسی آنان نیز در راستای محوریت قرآن در میان مسلمانان بود. به‌جای پیروی از راه فقه و الهیات یا

  • نام منبع :
    میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6391
صفحه از 296
پرینت  ارسال به